Wyrok SA we Wrocławiu z 15 lutego 2018 r. w sprawie o oszustwo.

Sygnatura akt II AKa 14/18

WYROK

Dnia 15 lutego 2018 roku

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Edyta Gajgał

Sędziowie: SA Stanisław Rączkowski (spr.)

SA Cezariusz Baćkowski

Protokolant: Aldona Zięta

przy udziale prokurator Prokuratury Regionalnej we Wrocławiu Beaty Lorenc - Kociubińskiej

po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2018 roku

sprawy J. M. (1) (pop. K.)

oskarżonej z art. 296 § 2 kk i art. 296 § 3 kk w zbiegu z art. 286 § 1 kk w związku z art. 294 § 1 kk w zbiegu z art. 270 § 1 kk w zbiegu z art. 303 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk w związku z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżoną oraz prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 7 listopada 2017 roku, sygn. akt III K 231/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok wobec J. M. (1) w ten sposób, że podstawę skazania, podstawę wymiaru kary oraz podstawę warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności wymierzonej oskarżonej uzupełnia o artykuł 4 §1 k.k.;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa 20 złotych tytułem zwrotu wydatków wyłożonych przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym oraz wymierza jej 2180 złotych opłaty za II instancję.

UZASADNIENIE

Prokurator Prokuratury Rejonowej dla Wrocławia Krzyki –Zachód oskarżył J. K.( aktualnie M.) o to, że :

w okresie od 22 czerwca 2011 roku do września 2012 roku we W. , działając jako agent ubezpieczeniowy, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej , będąc zobowiązana na podstawie umowy ustnej, zawartej pomiędzy nią a S. M. do zajmowania się sprawami majątkowymi tego pokrzywdzonego, nadużywając udzielonych jej uprawnień , doprowadziła S. M. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie nie mniejszej niż 560. 000 zł , co stanowi mienie znacznej wartości, w ten sposób, że wprowadziła pokrzywdzonego w błąd co do numeru polisy prowadzonej dla S. M. przez (...) S.A. w konsekwencji czego pokrzywdzony przelał wymienioną kwotę na niewłaściwy numer umowy (...) tj. na poczet polisy J. K., która następnie dla zaksięgowania kwoty uzyskanej od pokrzywdzonego posłużyła się dokumentem w postaci oświadczenia z dnia 22 czerwca 2011 roku kierowanego do (...) S.A. zaopatrzonego w podrobiony podpis S. M., potwierdzającego planowany przelew wskazanej kwoty na rzecz polisy o nr (...) stanowiącej jej własność, pozbawiając tego pokrzywdzonego spodziewanych zysków z posiadania polisy o w/w wkładzie majątkowym , czym wyrządziła w mieniu tego pokrzywdzonego łączną szkodę w kwocie nie mniejszej niż 1 mln zł

tj. o czyn z art. 296 § 2 i 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 303 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 7 listopada 2017r. o sygn. akt :

I.  uznał oskarżoną J. M. (1) (poprzednio K.) za winną tego, że w dniu 22 czerwca 2011r. we W. doprowadziła pokrzywdzonego S. M. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 560.000zł. tj. mieniem znacznej wartości w ten sposób, że wprowadziła pokrzywdzonego w błąd co do tego na kogo zawarta jest umowa ubezpieczenia do której prowadzona była polisa ubezpieczeniowa przez (...) SA o nr (...) i uzyskała od pokrzywdzonego polecenie przelewu wymienionej kwoty, który to pokrzywdzony był przekonany, że przelew na rachunek bankowy do polisty ubezpieczeniowej nr (...) dokonany będzie na poczet jego polisy, a nie na poczet polisy oskarżonej J. M. (1) w następstwie czego oskarżona dokonała przelewu kwoty 560.000zł. na rachunek bankowy (...) SA do umowy ubezpieczenia oskarżonej J. M. (1) działając w ten sposób na szkodę pokrzywdzonego S. M. to jest popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk i za to na podstawie art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 §1 kk i art. 33 § 2 i 3 kk wymierza jej kary: 1 (jednego) roku pozbawienia wolności i grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych przyjmując wymiar jednej stawki na kwotę 100zł.

II.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawiesił oskarżonej wykonanie kary pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 3 (trzy) lata;

III.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonej na poczet kary grzywny jeden dzień zatrzymania w dniu 12 marca 2013r.;

IV.  zasądził od oskarżonej na rzecz oskarżyciela posiłkowego S. M. kwotę 6.840 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

V.  zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa koszty postępowania i wymierzył jej opłatę w kwocie 2180 zł;

Wyrok w całości zaskarżył obrońca oskarżonej J. M. (1). Zarzucił obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a to:

1)  art. 7 k.p.k. i art. 424 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k., polegająca na dowolnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, wynikającą z naruszenia zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczeni życiowego, w tym w szczególności poprzez nieuzasadnione nadanie waloru wiarygodności zeznaniom świadka S. M. pomimo ich nielogiczności i sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego oraz wskazaniami wiedzy, przy jednoczesnej nieuzasadnionej odmowie nadania waloru wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonej, które charakteryzuje konsekwencja, spójność i logiczność, co w konsekwencji doprowadziło do niesłusznego ustalenia, że:

a.  oskarżona w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągniecia korzyści majątkowej, wprowadziła S. M. w błąd co do tego na kogo zawarta jest umowa ubezpieczenia, do której prowadzona była polisa ubezpieczeniowa przez (...) S.A. o nr (...);

b.  S. M. podpisując i realizując przelew na kwotę 560.000 zł był przekonany, że przelew na rachunek bankowy polisy ubezpieczeniowej nr (...) w (...) S.A. dokonywany jest na poczet jego polisy, a nie na poczet polisy oskarżonej;

c.  S. M. nie orientował się we własnych sprawach finansowych i stanie swoich środków finansowych oraz miejsca i sposobu ich inwestowania.

2. art. 442 § 3 k.p.k., poprzez brak wykonania wiążących wskazań Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, zawartych w uzasadnieniu wyroku tego Sadu z dnia 21.07.2016 r., II AKa 170/16, w tym brak dokonania ustaleń w zakresie motywów, jakie przyświecały sporządzeniu oświadczenia z dnia 22 czerwca 2011 r., brak podjęcia ustalenia okoliczności sporządzenia treści tego świadczenia oraz ustalenia kogo powyższe oświadczenie zabezpieczało.

3. art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 2 i 3 k.p.k., polegającą na całkowitym braku weryfikacji zeznań świadka S. M., co wyrażało się także brakiem uwzględnienia wniosków dowodowych obrońcy oskarżonej z dnia 7.07.2017 r., zmierzających do wykazania niewiarygodności relacji wymienionego.

Stawiając powyższe zarzuty obrońca oskarżonej wniósł o :

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego i przypisanego jej czynu oraz o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz oskarżonej poniesione przez nią koszty obrony w kwocie 3.500 zł za postępowanie przez Sądem I instancji (za pierwsze rozpoznanie sprawy III K 186/15), kwotę 2.700 zł za postępowanie przed Sądem II instancji (za pierwsze rozpoznanie sprawy II AKa 170/16), kwotę 2.700 zł za postępowanie przed Sądem I instancji w postępowaniu III K 231/16 oraz kwotę 2.700 zł za postępowanie przed Sądem odwoławczym w sprawie apelacji od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu III Wydział Karny, z dnia 7 listopada 2017 r., wydanego w sprawie III K 231/16;

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Wyrok zaskarżył także prokurator na korzyść oskarżonej w zakresie orzeczenia o karze. Zarzucił obrazę prawa materialnego, a to art. 4 § 1 k.k., poprzez jego niezastosowanie i pominięcie w podstawie prawnej skazania J. M. (1) (poprzednio K.), podczas gdy przyjęcie przez Sąd I instancji, że ustawa obowiązująca w czasie popełnienia przestępstwa jest względniejsza dla sprawcy niż ustawa obowiązująca w czasie orzekania, wymagało przywołania tego przepisu w podstawie prawnej skazania.

Stawiając powyższy zarzut rzecznik oskarżenia publicznego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uzupełnienie podstawy prawnej skazania o przepis art. 4 § 1 k.k., przy utrzymaniu w mocy zaskarżonego wyroku w pozostałej części.

Zaskarżony wyrok jest drugim wyrokiem jaki zapadł wobec J. M. (1). Pierwszy wyrok w sprawie J. M. (1) k. 3200-3201( zgodny z treścią skarżonego wyroku) został uchylony wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu( k. 3265) w związku z apelacją obrońcy oskarżonej( k. 3237-3246).

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja obrońcy oskarżonej nie jest zasadna. Ferując zaskarżony wyrok Sąd Okręgowy nie dopuścił się obrazy przepisów postępowania wskazywanych w apelacji. Dowody zgromadzone w sprawie zostały ocenione zgodnie z wymogami art. 7 k.p.k. Konsekwencją prawidłowej oceny dowodów są trafne ustalenia faktyczne. Także prawidłowa jest ocena prawna czynu przypisanego oskarżonej.

Autor apelacji zarzucił obrazę przepisów postępowania, a to art. 7 k.p.k., art. 424 k.p.k. w zw. z art. 2 §2k.p.k., to jest dowolną ocenę dowodów poprzez nadanie waloru wiarygodności zeznaniom pokrzywdzonego, a odmówienie wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonej.

W ocenianej sprawie istota problemu sprowadza się do ustalenia czy S. M. został wprowadzony w błąd co do tego na kogo zawarta jest umowa ubezpieczenia do której prowadzona była polisa ubezpieczeniowa przez (...) SA o numerze (...).

W zakresie wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd jego zeznania są konsekwentne. S. M. podał , że gdy wpłacał pieniądze na polisę (...) myślał, że to jest jego polisa, Tak też przedstawiła mu to oskarżona, że jest to jego polisa. Pokrzywdzony zeznał, że bezgranicznie ufał oskarżonej. Współpracował z nią dość długi czas i oskarżona zachowywała się bez zarzutów. Prowadziła sprawy finansowe pokrzywdzonego. Znała jego sytuację rodzinną. Wiedziała, że jest tylko z żoną, nie ma dzieci( k. 1154). Takie też stanowisko pokrzywdzony konsekwentnie prezentował w czasie konfrontacji( k. 1322). Stanowczo stwierdził, iż nie wiedział, że polisa (...) należy do oskarżonej. Podał, że w życiu by nie przelał na nikogo pieniędzy powyżej kwoty 20-30 tys. zł. W tym zakresie pokrzywdzony był konsekwentny składając zeznania w toku pierwszego( k. 2942) jak i drugiego procesu( k. 3326). Apelujący mocno eksponuje rozbieżności występujące w zeznaniach pokrzywdzonego, pomijając fakt główny, wyżej przedstawiony, co do którego pokrzywdzony zeznaje konsekwentnie mimo tego, że jest aktualnie osobą starszą, schorowaną. Pokrzywdzony podał, że pogorszył się jego stan zdrowia. Umawia się z kimś, a następnego dnia tego nie pamięta(k. 3326). Tak też sąd odwoławczy ocenia zeznania pokrzywdzonego w zakresie podpisu na przelewie oraz oświadczeniu z dnia 22.06.2011r.( k. 73). Tych faktów pokrzywdzony dokładnie nie pamięta, aczkolwiek nie neguje, że mógł coś podpisać co mu podsunięto. Do takiej oceny uprawniają zeznania pracownicy banku, B. H.( k. 3312v.), która realizowała przelew i podała jakie w tym zakresie obowiązują procedury. Treść zeznań B. H. zostanie przytoczona w dalszej części uzasadnienia.

W sprawie zostały wydane trzy opinie przez biegłych grafologów. Biegły T. L. stwierdził, iż na poleceniu przelewu podpis został nakreślony przez S. M.( k. 3315v., k. 3148-3156). W zakresie podpisu złożonego na oświadczeniu biegli T. L.( k. 2966-2970 i k. 3315v.) oraz biegły T. K.( k. 3314v. i k. 2321-2331) i biegły W. B.( k. 2553) zgodnie podali, iż podpis zakreślony na oświadczeniu nie został zakwalifikowany do badań z uwagi na to, że nie zdołano wyodrębnić cech osobniczych jego wykonawcy. Jedynie biegła K. W. stwierdziła w swej opinii, że podpis nakreślony na oświadczeniu nie jest autentycznym podpisem S. M.. Został sfałszowany przez przekopiowanie prawdziwego podpisu( k. 3314 i k. 1423-1431). Ponownie należy wskazać, że pokrzywdzony nie neguje, iż mógł coś podpisać w „ciemno” ( k. 2942).

Oceniając zeznania S. M. zważyć należy na zeznania D. R.. Podał on, iż pokrzywdzony był przekonany, że ma na siebie założoną polisę w S.( k. 2356). Istotne są również zeznania J. S., który trudnił się podobną działalnością gospodarczą jak oskarżona i kontaktował się z pokrzywdzonym po zakończeniu współpracy oskarżonej z pokrzywdzonym. J. S. podał, że nie spotkał się z taką sytuacją, aby klienci dawali pieniądze a pośrednicy je inwestowali na swoje nazwisko. Także osobiście świadek nie widział takiej możliwości aby klient powierzył mu pieniądze, a on miałby założyć polisę na swoje nazwisko( k. 2926). Oczywistym jest, iż w realiach ocenianej sprawy istnieje sytuacja dotycząca D. K., która ulokowała swoje pieniądze na koncie oskarżonej. Tajemnica wspólnoty interesów obu pań jest tylko im znana. Obie panie są znajomymi. Jak zeznała D. K. przed pierwszym przesłuchaniem oskarżona rozmawiała z nią( k. 2319) aczkolwiek świadek stwierdziła, iż nie była instruowana przez oskarżoną jak ma zeznawać. Relacja obu wskazanych pań nie daje podstaw do oceny, iż relacje oskarżonej z pokrzywdzonym były identyczne, a w szczególności, iż pokrzywdzony nie został wprowadzony w błąd.

Analiza wyjaśnień oskarżonej, wbrew twierdzeniom zawartym w apelacji, przekonuje iż oskarżona wprowadziła w błąd pokrzywdzonego. Wskazuje, iż pokrzywdzony był błędnie przekonany, że przelewa pieniądze na własne konto. Nie wiedział, że w istocie pieniądze przelewa na konto oskarżonej. Wyjaśnienia oskarżonej nie są tak spójne jak dowodzi jej obrońca. Zauważa się, że te wyjaśnienia dopasowują się do pojawiających się dowodów.

Składając pierwszy raz wyjaśnienia oskarżona nie podała, że powiedziała pokrzywdzonemu, iż pieniądze zostaną ulokowane na jej koncie( k. 1314). Podała, że pokrzywdzony wiedział, iż wpłaca pieniądze na jej konto bo w tym czasie nie miał umów ze S.. Prawdą jest, iż pokrzywdzony miał w przeszłości 11 umów ze S.( k. 81-187 i k. 188-427), które wygasły. Zważyć jednak należy, iż oskarżona wyjaśniła jakie formalności klient musiał spełnić. Po pierwsze klient podpisywał wniosek, czego w realiach ocenianej sprawy nie było. Następnie klient wpłacał pieniądze na wskazane konto, które ściśle było związane z danym wnioskiem, z konkretną polisą. Wraz z polisą klient otrzymywał (...) do logowania się na koncie internetowym. Taka procedura nie została dochowana. Pokrzywdzony nie mógł także zorientować się co do osoby właściciela konta, na które zostały przelane pieniądze. Na karcie 18 akt znajduje się przelew z rachunku, który wskazuje jedynie datę przelewu, nr rachunku na który pieniądze zostały przelane oraz w tytule wskazany jest nr umowy (...).

Składając kolejne wyjaśnienia oskarżona podała( k. 1394), że pokrzywdzony zgodził się przelać pieniądze na jej konto, na umowę, która należała do oskarżonej. Propozycje inwestowania wychodziły od oskarżonej. Wykup częściowy w kwocie 250 000zł nastąpił za zgodą M.. Pieniądze zostały ulokowane w fundusz wierzytelności (...). Oskarżona przyznaje, że nie ma dokumentów potwierdzających zgodę pokrzywdzonego. Zastanawiające jest również, że pieniądze w dalszym ciągu są inwestowane na nazwisko oskarżonej. Oskarżona wskazała również, iż M. każdą umowę podpisywał swoim cienkopisem. W dniu 7 czerwca 2013r. do akt została dołączona opinia z przeprowadzonych badań fizykochemicznych( k. 2046). Z opinii sporządzonej przez biegłą M. D. wynika, iż na oświadczeniu( k. 73) odręczne zapisy wykonano tym samym środkiem kryjącym, w tym parafę pokrzywdzonego. Przypomnieć w tym miejscu wypada, iż oskarżona wyjaśniła, że przygotowała oświadczenie do podpisu, a pokrzywdzony je tylko podpisał( k. 1314). Składając wyjaśnienia przed sądem oskarżona podała, że M. zawsze podpisywał swoim środkiem, rzadko zdarzało się, że podpisywał środkiem oskarżonej( k. 2869). W pierwszych wyjaśnieniach złożonych przed sądem oskarżona podała, że M. doskonale wiedział, że umowa w S. nie jest na niego, tylko na oskarżoną. Jednakże oskarżona nie podaje skąd taką wiedzę pokrzywdzony miałby mieć. Na rozprawie w dniu 6 grudnia 2016r. ( k. 3298) oskarżona wyjaśniła, że M. inwestował w S., znał procedurę. Stąd miał wiedzieć, że w S. nie są zawierane umowy z osobami, które ukończyły 69 lat. To tłumaczenie oskarżonej nie przekonuje. Pokrzywdzony nie znał procedur. Nie interesował się procedurami obowiązującymi w S.. Dlatego korzystał z pomocy innych osób, w tym oskarżonej. Wynika to wprost z zeznań pokrzywdzonego, potwierdzonych zeznaniami D. R.. Także należy zważyć na wiek pokrzywdzonego oraz jego wykształcenie. Zeznał, iż zna się na malarstwie, na sztuce, a nie na prawie.

Analiza wyjaśnień oskarżonej dowodzi, iż wobec pokrzywdzonego nie dopełniła procedur, które ją obowiązywały. Nie wynika z tych wyjaśnień również, aby dokładnie poinformowała pokrzywdzonego w jaki sposób będą lokowane jego pieniądze, a w szczególności, iż ma przelać pieniądze na konto oskarżonej.

Pokrzywdzony nagrał jedną z rozmów z oskarżoną. W czasie rozmowy obecny był D. R.. Opinia biegłego z zakresu badan odsłuchowych A. R. nie pozostawia wątpliwości, iż oskarżona nie poinformowała dokładnie w jaki sposób pokrzywdzony lokuje swoje pieniądze w S.. W czasie tej rozmowy także nie ujawniła, iż pieniądze są na jej koncie. Nie podała pokrzywdzonemu numeru polisy. Stwierdziła, że po co pokrzywdzonemu umowa. I tak nie udzielą mu informacji bo tylko ona jest upoważniona do otrzymywania informacji( k. 2556 – 2586).

Oceniając wyjaśnienia oskarżonej zważyć należy również na treść notatki podpisanej przez oskarżoną( k. 21), a sporządzonej 20 września 2012r. Oskarżona podpisała notatkę, z której wynika, iż S. M. ma aktywną polisę (...). Wskazano już wcześniej, iż była to w rzeczywistości polisa oskarżonej.

Analiza wskazanych dowodów przemawiała za daniem wiary zeznaniom pokrzywdzonego. Waloru wiarygodności nie można nadać wyjaśnieniom oskarżonej. J. M. (1) wykorzystując bezgraniczne zaufanie pokrzywdzonego do jej rzetelności wprowadziła pokrzywdzonego w błąd co do tego, że umowa ubezpieczeniowa zostaje zawarta na pokrzywdzonego. S. M. dokonując przelewu kwoty 560 000 złotych był przekonany, że przelew na rachunek bankowy polisy ubezpieczeniowej nr (...) w (...) S.A. dokonywany jest na poczet jego polisy, a nie na poczet polisy oskarżonej. Tak wynika z zeznań pokrzywdzonego potwierdzonych zeznaniami D. R.. Do takiej oceny upoważnia także analiza wcześniej wskazanych dowodów, w tym wyjaśnień oskarżonej, które w konfrontacji z przedstawionymi dowodami uznano za niewiarygodne.

Skarżący zarzucił, iż sąd pierwszej instancji naruszył treść art. 442 §3k.p.k. Brak podstaw do uznania za trafny stawianego zarzutu. Na okoliczność oświadczenia sporządzonego w dniu 22 czerwca 2011r, wyjaśnienia złożyła oskarżona. Sąd pierwszej instancji przesłuchał świadka I. O. pracownika S.. Świadek podała, że jeżeli osoba trzecia wpłaca na polisę klienta to dodatkowe oświadczenie informuje S., że taka wpłata wpłynie. Upewnia, że nie jest to pomyłka, nie jest to przypadkowa wpłata( k. 3301). Oskarżona wyjaśniła, iż to ona przygotowała to oświadczenie( k. 1314 w zw. z k. 3298). Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 lipca 2016r.( k. 3270v.) zalecił zbadanie „Jakie i kogo zabezpieczenie miała na myśli oskarżona tworząc ów dokument”. Ta okoliczność mogła być ustalona tylko w oparciu o wyjaśnienia oskarżonej. W toku postepowania odwoławczego w dniu 15 lipca 2016r.( k. 3261v.) oskarżona wypowiedziała się w tym zakresie. Oskarżona podała „ Oświadczenie było potrzebne do przedłożenia w S. Towarzystwie (...). Uznałam, że jest to potrzebne, bo sam przelew nie wystarczy. To była moja propozycja z tym oświadczeniem”. J. M. (1) odmówiła składania wyjaśnień przed sądem pierwszej instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy( k. 3298v.). Pokrzywdzony konsekwentnie negował fakt podpisania tego oświadczenia. I w istocie brak podstaw do jednoznacznej odpowiedzi czy to oświadczenie podpisał, czy faktycznie je widział. A tym bardziej trudno ustalać w oparciu o zeznania pokrzywdzonego, czemu to oświadczenie miało służyć.

Apelujący zarzucił również obrazę art. 424 §1pkt 1k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. w zw. z art. 170 §1pkt2 i 3 k.p.k. polegającą na całkowitym braku weryfikacji zeznań świadka S. M., co wyrażało się także brakiem uwzględnienia wniosków dowodowych obrońcy oskarżonej z dnia 7 lipca 2017r., zmierzających do wykazania niewiarygodności relacji wymienionego.

Zarzut jest bezzasadny. Na karcie 3349 akt znajduje się wniosek dowodowy, do którego odwołuje się apelujący. Sąd pierwszej instancji oddalił wnioski dowodowe zawarte we wskazanym wniosku, uznając iż okoliczności, na które wnioskowane są dowody nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Stanowisko sądu pierwszej instancji jest prawidłowe. Apelujący za pomocą złożonych wniosków zmierzał do wykazania, iż zeznania S. M. złożone 8 marca 2017r. dotyczące tego, iż nie posiada on pieniędzy oraz nie posiada zainwestowanych środków, nie polegają na prawdzie. Po pierwsze ocenie podlegają fakty wynikające z całokształtu zeznań pokrzywdzonego, a nie tylko wskazane zeznania złożone przez świadka będącego w złej kondycji zdrowotnej. Na swą kondycję zdrowotną, w tym także co do aktualnej pamięci wskazał sam świadek. Była już mowa o tym wyżej. Po drugie okoliczności dotyczące przelewu kwoty 560 000zł były badane. Na tę okoliczność zostali przesłuchani świadkowie B. H., która realizowała przelew( k. 3347v-3348) oraz M. B.( k. 3345v.). B. H. zeznała, że „ Przy tej transakcji mimo, że była powyżej kwoty 500 000 zł z uwagi na to jakie miałam uprawnienia nikt nie musiał jej akceptować.(…) Jeżeli został złożony przelew i podpis był zgodny to nie musiałam się kontaktować z klientem”. Oskarżona przyznała, iż dostarczyła do banku przelew. Wskazana już wyżej opinia biegłego T. L. pozwala na ustalenie, że podpis na przelewie został złożony przez S. M.. Także pokrzywdzony zeznał, o czym była już mowa wyżej, iż mógł podpisać coś co mu podsunięto. Po trzecie okoliczności dotyczące ewentualnego inwestowania przez pokrzywdzonego w (...) po zakończeniu współpracy z oskarżoną nie są istotne dla rozstrzygnięcia ocenianej sprawy. Przelew pieniędzy w kwocie 560 000zł na rachunek oskarżonej prowadzony w S. nastąpił w następstwie spotkania oskarżonej z pokrzywdzonym. W czasie tego spotkania nie było innych osób. Wynika ta okoliczność z wyjaśnień oskarżonej oraz zeznań D. R.. Po czwarte istota problemu w ocenianej sprawie sprowadzała się do ustalenia czy oskarżona wprowadziła w błąd pokrzywdzonego. Ta okoliczność została oceniona wyżej. W ocenie sądu za wprowadzeniem pokrzywdzonego w błąd przemawiały nie tylko zeznania pokrzywdzonego ale przede wszystkim postawa i wyjaśnienia oskarżonej. Z treści wyjaśnień nie wynika aby oskarżona, do czego była zobowiązana, dochowała obowiązujących ją procedur, a w szczególności poinformowała pokrzywdzonego, iż jego pieniądze lokuje na swoich kontach. Wyraźnie na to wskazała treść rozmowy zarejestrowanej między pokrzywdzonym a oskarżoną, o czym była już mowa wyżej.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu, w zaskarżonym wyroku, przypisał oskarżonej J. M. (2) popełnienie przestępstwa oszustwa poprzez doprowadzenie pokrzywdzonego S. M. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości – w kwocie 560 000 zł – poprzez wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd co do tego na kogo zawarta jest umowa ubezpieczenia do której prowadzona była polisa ubezpieczeniowa przez (...) S.A. o nr (...). W ten sposób oskarżona uzyskała od pokrzywdzonego polecenie przelewu kwoty 560 000 zł gdyż pokrzywdzony był przekonany, że przelew na rachunek bankowy do polisy ubezpieczeniowej nr (...) dokonany będzie na poczet jego polisy, a nie na poczet polisy oskarżonej J. M. (1), w następstwie czego oskarżona dokonała przelewu 560 000zł na rachunek bankowy (...) SA do swojej umowy ubezpieczenia. Przypisane oskarżonej przestępstwo zostało zakwalifikowane z art. 286 §1k.k. w zw. z art. 294 §1k.k., a to z uwagi na to, że oszustwo dotyczy mienia znacznej wartości( przekraczającego 200 000 zł w czasie popełnienia czynu zabronionego – art. 115 §5k.k.).

Przypisując sprawcy popełnienie przestępstwa określonego w art. 286 § 1 k.k. należy wykazać, że obejmował on swoją świadomością i zamiarem bezpośrednim (kierunkowym) nie tylko to, że wprowadza w błąd inną osobę (względnie wyzyskuje błąd ), ale także i to że doprowadza ją w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem - i jednocześnie chce wypełnienia tych znamion. Występek z art. 286 § 1 k.k. dokonany jest w chwili, gdy pokrzywdzony niekorzystnie rozporządzi swoim mieniem. Sprawca oszustwa nie tylko musi chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć użyć w tym celu określonego sposobu działania.

Działanie sprawcy, określone w art. 286 § 1 k.k. jako doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem, sprowadza się do trzech wymienionych w tym przepisie sposobów: wprowadzenie w błąd, wyzyskanie błędu, wyzyskanie niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Jeżeli chodzi o dwa pierwsze sposoby działania, to zawsze przy ich stosowaniu warunkiem zrealizowania skutku jest błąd po stronie pokrzywdzonego. Może to być błąd co do osoby, błąd co do rzeczy, błąd co do zjawiska lub zdarzenia. W sytuacji wprowadzenia w błąd sprawca wywołuje w świadomości pokrzywdzonego fałszywe wyobrażenie (rozbieżność między rzeczywistością), zaś w przypadku wyzyskania błędu ta rozbieżność już istnieje, a sprawca nie koryguje jej, lecz korzysta z tego błędu dla uzyskania przez siebie, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, niekorzystnej dla pokrzywdzonego decyzji majątkowej/ tak też SN w wyroku z 02.12.2002 r. IV KKN 135/00 – Lex/. Wprowadzenie w błąd musi dotyczyć istotnych okoliczności, a więc takich które mogą mieć wpływ na podjęcie przez oszukiwaną osobę decyzji rozporządzenia mieniem. Brzmienie art. 286 §1k.k. nie pozostawia wątpliwości, iż wprowadzenie w błąd odnosić się musi do osoby dokonującej niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

Opisane sposoby działania sprawcy muszą poprzedzać niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego, stąd też istotnym znamieniem oszustwa jest związek przyczynowy między wprowadzeniem w błąd, czy wyzyskaniem błędu a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem.

W pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku sąd pierwszej instancji prawidłowo wykazał wyżej wymienione okoliczności( k. 3484-3485).

Pokrzywdzony rozporządził swoim mieniem działając pod wpływem błędu. Gdyby w błędzie nie pozostawał to nie dokonałby takiego rozporządzenia. Nie przelałby kwoty 560 000zł ze swojego konta na konto oskarżonej, przy tym bez jakichkolwiek zabezpieczeń prawnych. Wynika to wprost z zeznań pokrzywdzonego. Za taką oceną przemawiają zasady logicznego rozumowania, wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego. Wskazano także wyżej na zeznania świadka J. S..

Oskarżona wprowadziła pokrzywdzonego w błąd co do tego na kogo jest polisa (...). Wskazać należy, iż na przelewie jak i oświadczeniu, które sporządziła oskarżona, jak sama wyjaśniła, nie wskazała właściciela polisy. Do obowiązków oskarżonej, jako doradcy finansowego, należało rzetelne poinformowanie pokrzywdzonego o podejmowanej decyzji. Oskarżona w swych wyjaśnieniach nigdy nie podała, że informowała S. M., iż pokrzywdzony z uwagi na swój wiek nie może być stroną umowy ubezpieczenia w S.. Nie dochowała procedur dotyczących wniosku, przekazania (...)u do internetowego logowania się do konta przez pokrzywdzonego. Nagrana rozmowa oskarżonej z pokrzywdzonym dowiodła, że wyjaśnienia oskarżonej wobec pokrzywdzonego były wymijające, nie szczere.

Trafnie wskazał sąd pierwszej instancji, iż działanie oskarżonej było ukierunkowane na cel, jakim było uzyskanie korzyści majątkowej. Zachowania oskarżonej dowodzą, iż pieniądze S. M. traktowała jak własne. Nie zamierzała mu ich oddać. Dokonała częściowego wykupy polisy na kwotę 250 000zł, a następnie te pieniądze zainwestowała znowu na siebie. Próbowała też zmienić osobę uprawnioną do (...) na osobę M. M. (3).

Oskarżona doprowadziła pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Pozbawiła S. M. możliwości swobodnego dysponowania jego pieniędzmi. Zawodowo zajmowała się doradztwem finansowym pomagając swym klientom inwestować ich pieniądze. Żle zainwestowała pieniądze w kwocie 560 000zł należące do S. M.. Wynika to wprost z opinii biegłego B. M.( k. 3403 i k. 3438). Także oskarżona wyjaśniła, iż od 2007 roku zaczęła się bessa na polisach, która trwa do dzisiaj( k. 1314). Obowiązkiem oskarżonej, jako doradcy finansowego, było rzetelne poinformowanie pokrzywdzonego o powyższej sytuacji. Gdyby oskarżona działała uczciwie i profesjonalnie S. M. nie przelałby swoich pieniędzy na konto wskazane przez oskarżoną.

Konsekwencją ustalenia sprawstwa i winy oskarżonej w zakresie przypisanego jej przestępstwa oszustwa jest wymierzona jej kara. W pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku sąd pierwszej instancji wskazał okoliczności jakie miał na uwadze przy wymiarze kary oskarżonej( k. 3485v.-3486). Sąd wymierzył oskarżonej kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia. Stąd też tak orzeczonych kar nie sposób uznać za kary surowe, a zwłaszcza za rażąco surowe. Za powyższą oceną przemawia również fakt, iż kara pozbawienia wolności została orzeczona z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Zaskarżony wyrok wymagał jedynie korekty w związku z apelacją prokuratora. Podzielając w całości zarzut postawiony w apelacji rzecznika oskarżenia publicznego oraz argumentację przedstawioną na poparcie tego zarzutu( k. 3494-3498) podstawę prawną skazania uzupełniono o art. 4 §1k.k., zgodnie z wnioskiem zawartym w apelacji prokuratora.

A zatem mając na uwadze powyższe orzeczono jak na wstępie. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowi art. 437 §1k.p.k. Orzeczenie o kosztach sądowych w tym o opłacie uzasadnia treść art. 634 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k. oraz art. 618 §1pk 1i §2 k.p.k. w zw. z §1 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18.06.2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym/ Dz. U. Nr 108, poz. 1026 ze zm./. Wysokość orzeczonej opłaty uzasadnia art. 2 ust.1, pkt 3 oraz art. 3 ust.1 i art. 8 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych – tekst jedn. Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 ze zm./.

SSA Stanisław Rączkowski SSA Edyta Gajgał SSA Cezariusz Baćkowski