Wyrok SA we Wrocławiu z 2 sierpnia 2018 r. w sprawie o przestępstwo przeciwko życiu.

Sygnatura akt II AKa 227/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 sierpnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Krameris

Sędziowie: SSA Cezariusz Baćkowski (spr.)

SSA Piotr Kaczmarek

Protokolant: Beata Sienica

przy udziale prokuratora Prokuratury Okręgowej we Wrocławiu del. do Prokuratury Regionalnej we Wrocławiu Bogdana Wrzesińskiego

po rozpoznaniu w dniu 2 sierpnia 2018 r.

sprawy R. S.

oskarżonego z art. 13 § 1 kk w związku z art. 148 § 1 kk i art. 156 § 1 pkt 2 kk w związku z art. 11 § 2 kk w związku z art. 64 § 2 kk, art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, art. 278 § 1 kk w związku z art. 64 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

z dnia 30 kwietnia 2018 r. sygn. akt III K 161/17

I.  na podstawie art. 105 § 1 k.p.k. prostuje oczywistą omyłkę pisarska zawartą w punkcie IX części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zawarte tam wyrażenie: „k.k.” zastępuje wyrażeniem: „k.w.”

II.  zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego R. S. w punkcie I części rozstrzygającej w ten sposób, że eliminując z podstawy wymiaru kary za przypisane tam przestępstwo art. 64 § 2 k.k., obniża do 10 (dziesięciu) lat orzeczoną karę pozbawienia wolności i stwierdza, że orzeczona w punkcie X części rozstrzygającej kara łączna utraciła moc,

III.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

IV.  na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k., art. 86 § 1 k.k. w związku ze skazaniem za przestępstwa przypisane w punktach: I oraz III i VI zaskarżonego wyroku wymierza oskarżonemu R. S. karę łączną 10 (dziesięciu) lat pozbawienia wolności i na podstawie art. 63 § 1 k.k. zalicza oskarżonemu na poczet tej kary okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 23 sierpnia 2017 r., godziny 15:40 do dnia 2 sierpnia 2018 r.,

V.  zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych postępowania odwoławczego, w tym od opłaty za obie instancje.

UZASADNIENIE

R. S. został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 23 sierpnia 2017 r. w K., woj. (...) usiłował pozbawić życia J. P. w ten sposób, że działając w zamiarze bezpośrednim przewrócił go na ziemię i uderzał kilkukrotnie pięścią w twarz i kopał nogami po głowie i reszcie ciała, a następnie kiedy pokrzywdzony stracił przytomność i leżał na wznak uderzał co najmniej sześciokrotnie obutą stopą pionowo z góry w jego głowę, w wyniku czego J. P. doznał obrażeń w postaci: wielokrotnego złamania kości czaszki i twarzoczaszki, wstrząśnienia mózgu i pnia mózgu, złamania o charakterze (...) (złamanie z przemieszczeniem górnego masywu twarzy), złamania wieloodłamowego kości nosa, złamania szczęki L. (...) z przemieszczeniem i zaburzeniami zgryzowymi, rozległego uszkodzenia tkanek miękkich twarzy w postaci licznych podbiegnięć krwawych i krwiaków, wieloodłamowego złamania skrzydła większego kości klinowej po lewej stronie z drobnymi zrotowanymi i nieznacznie przemieszczonymi odłamami kostnymi, dwumiejscowego złamania lewego łuku jarzmowego oraz złamania wyrostka jarzmowego kości szczękowej i wyrostka skroniowego kości jarzmowej lewej, złamania lewej zatoki szczękowej w obrębie wszystkich ścian, największe w ścianie bocznej z wgłobieniem kilku odłamów do światła zatoki, mniejsze w ścianie przyśrodkowej, złamania dolnej ściany lewego oczodołu typu blow-out, wieloodłamowego złamania bocznej ściany oczodołu lewego, pojedynczy odłam kostny przylegający do mięśnia prostego bocznego bez ewidentnego zakleszczenia, złamania gałęzi żuchwy po stronie lewej z drobnym odłamem pośrednim bez istotnego przemieszczenia, złamania kości nosowych z przemieszczeniem w prawo do około 0,5 cm, mniejszego złamania w zakresie przedniej i przyśrodkowej ściany prawej zatoki szczękowej, złamania przegrody kostnej nosa z przemieszczeniem w prawo o 0,9 cm oraz urazu stopy lewej, powodując ciężki uszczerbek na zdrowiu J. P. w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa, będąc uprzednio skazanym za umyślne przestępstwo podobne wyrokiem Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze z dnia 9 października 2004r. (sygn. akt VI K 571/04) za czyn z art. 278 § 1 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności i za czyn z art. 291 § 1 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze z dnia 30 marca 2005r. (sygn. akt II K 25/05) za czyn z art. 279 § 1 k.k. na karę 1 roku pozbawienia wolności, za czyn z art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz za czyn z art. 278 § 1 k.k. na karę 1 roku pozbawienia wolności, które to kary objęte zostały następnie wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze z dnia 17 lutego 2006r. (sygn. akt II K 182/05), którym wymierzono mu karę łączną 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 30.06.2004r. do 01.07.2004r., od 22.12.2004r. do 30.03.2005r. i od 26.04.2005r. do 21.12.2009r. oraz wyrokiem Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 13 października 2011r. (sygn. akt III K 78/11) za czyny z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 57 a § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę łączną 4 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 15.03.2012r. do 17.12.2015r.,

tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k.

II.  w dniu 23 sierpnia 2017r. w K., woj. (...), w mieszkaniu na ul. (...) w pokoju, w meblościance, w kryształowej wazie posiadał środki odurzające w postaci ziela konopi innych niż włókniste w ilości 2,43 grama netto, czyniąc to wbrew przepisom ustawy,

tj. o czyn z art 62 ust 1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii

III.  w okresie od dnia 14 sierpnia 2017r. do dnia 16 sierpnia 2017r. w K., woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru dokonał dwukrotnie zaboru w celu przywłaszczenia ze sklepu (...) w K. strzyżarki marki B. model (...) o wartości 349,99 zł, trymera marki B. model (...) o wartości 229,99 zł oraz depilatora marki B. model (...) o wartości 299,99 zł, czyniąc straty o łącznej wartości 879,97 zł, czym działał na szkodę M. E. z/s w Z., przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 13 października 2011r., sygn. akt III K 78/11 za czyny z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 57 a § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę łączną 4 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w okresach od 08.02.2011r. do 05.08.2011r. oraz od 15.03.2012r. do 17.12.2015r.,

tj. o czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 30 kwietnia 2018 r., III K 161/17:

I.  uznał oskarżonego R. S. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku stanowiącego zbrodnię z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. z tym, że ustalił, iż oskarżony działał w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia J. P. i za to, na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., wymierzył mu karę 12 (dwunastu) lat pozbawienia wolności,

II.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego R. S. na rzecz pokrzywdzonego J. P. zapłatę kwoty 20.000 zł (słownie złotych: dwadzieścia tysięcy) tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zaś na podstawie art. 46 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego R. S. na rzecz pokrzywdzonego J. P. zapłatę kwoty 50.000 zł (słownie złotych: pięćdziesiąt tysięcy) tytułem nawiązki,

III.  uznał oskarżonego R. S. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt II części wstępnej wyroku i stanowiącego występek z art. 62 ust. 1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii z tym, że ustala, iż oskarżony posiadał środki odurzające w postaci ziela konopi innych niż włókniste w ilości 2,43 grama netto od grudnia 2016r. do dnia 23 sierpnia 2017r. i za to na podstawie art. 62 ust. 1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii wymierzył mu karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności,

IV.  na podstawie art. 70 ust. 4 Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł wobec oskarżonego R. S. na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej nawiązkę w kwocie 300 zł (słownie złotych: trzysta) na cele zapobiegania i zwalczania narkomanii,

V.  na podstawie art. 70 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodu rzeczowego zarejestrowanego w wykazie dowodów rzeczowych Drz. 369/17,

VI.  uznał oskarżonego R. S. za winnego tego, że w dniu 16 sierpnia 2017r. w K. dokonał zaboru w celu przywłaszczenia ze sklepu (...) w K. trymera marki B. model (...) o wartości 229,99 zł oraz depilatora marki B. model (...) o wartości 299,99 zł, czyniąc straty o łącznej wartości 529,98 zł, czym działał na szkodę (...) S.A. z siedzibą w Z., przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 13 października 2011r., sygn. akt III K 78/11 za czyny z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 57 a § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę łączną 4 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w okresach od 08.02.2011r. do 05.08.2011r. oraz od 15.03.2012r. do 17.12.2015r., to jest występku z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 278 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

VII.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego R. S. obowiązek naprawienia szkody w całości poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...) S.A. z siedzibą w Z. kwoty 529,98 zł,

VIII.  uznał oskarżonego R. S. za winnego tego, że w dniu 14 sierpnia 2017r. w K. dokonał kradzieży ze sklepu (...) w K. strzyżarki marki B. model (...) o wartości 349,99 zł, czym działał na szkodę (...) S.A. z siedzibą w Z., to jest wykroczenia z art. 119 § 1 k.w. i za to na podstawie art. 119 § 1 k.w. wymierzył mu karę 30 (trzydziestu) dni aresztu,

IX.  na podstawie art. 119 § 4 k.k. orzekł wobec oskarżonego R. S. obowiązek zapłaty na rzecz pokrzywdzonego (...) S.A. z siedzibą w Z. równowartości ukradzionego mienia w kwocie 349,99 zł,

X.  na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzone oskarżonemu R. S. w pkt I, III i VI części dyspozytywnej wyroku jednostkowe kary pozbawienia wolności połączył i wymierzył mu karę łączną 12 (dwunastu) lat pozbawienia wolności,

XI.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu R. S. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 23 sierpnia 2017r., godzina 15:40 do dnia 30 kwietnia 2018r.,

XII.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata Ł. K. zapłatę kwoty 1402,20 zł, w tym kwoty 262,20 zł z tytułu podatku od towarów i usług, zaś na rzecz adwokata W. B. zapłatę kwoty 369 zł, w tym kwoty 69 zł z tytułu podatku od towarów i usług oraz kwoty 35,10 zł, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej obrony z urzędu oskarżonego,

XIII.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata M. K. zapłatę kwoty 1033,20 zł, w tym kwoty 193,20 zł z tytułu podatku od towarów i usług, tytułem zwrotu kosztów pełnomocnika z urzędu oskarżyciela posiłkowego,

XIV.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, w tym na podstawie art. 17 ust. 1 Ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych nie wymierzył mu opłaty.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego R. S.. Zaskarżając wyrok co do winy w zakresie czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k., art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. oraz w zakresie wymiaru kary łącznej obrońca zarzucił:

1.obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, polegającej na niewyczerpującym, mylnym i nieuwzględniającym zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, uznaniem, iż oskarżony R. S. w dniu 23 sierpnia 2017 r. dopuścił się usiłowania zabójstwa w zamiarze ewentualnym, tj. czynu kwalifikowanego kumulatywnie z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., podczas gdy kompleksowa, wyczerpująca i konsekwentna ocena postaci zamiaru sprawcy, oparta nie tylko na sposobie działania sprawcy lecz uwzględniająca również motywacje i pobudki oskarżonego, stosunki pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym, tło zajścia, dotychczasowy tryb życia sprawcy, a także jego postawę po popełnieniu czynu zabronionego wskazuje na to, że sprawca nie miał zamiaru – nawet postaci zamiaru ewentualnego zabójstwa J. P.,

2.ewetnualnie, w razie gdyby Sąd II instancji nie podzielił argumentacji dotyczącej wyżej opisanych zarzutów, na podstawie art. 438 pkt 4 k.p.k. zarzucił rażącą niewspółmierność kary, polegającą na orzeczeniu wobec oskarżonego kary jednostkowej 12 lat pozbawienia wolności za czyn z punktu I części właściwej wyroku oraz kary łącznej w wymiarze 12 lat pozbawienia wolności, podczas gdy orzeczenie takiej kary jest rażąco niewspółmierne do popełnionego czynu, będąc reakcją karną zbyt surową, a okoliczności sprawy, w tym szczególnie jej stan faktyczny, warunki i właściwości sprawcy, a ponadto także zasady i dyrektywy wymiaru kary, ze szczególnym uwzględnieniem postawy oskarżonego tak w toku postepowania przygotowawczego jak i sądowego, faktu przeproszenia pokrzywdzonego i jego rodziny oraz wykazania skruchy i żalu za przebieg zdarzenia z dnia 23 sierpnia 2017 r., przemawiają za orzeczeniem kary pozbawienia wolności w łagodniejszym wymiarze.

Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o :

1.zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie, iż oskarżony zamiast czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. dopuścił się przestępstwa z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i za to wymierzenie mu kary 4 lat pozbawienia wolności;

2.ewentualnie – zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie kary jednostkowej pozbawienia wolności za czyn z punktu I części wstępnej wyroku, a także kary łącznej pozbawienia wolności w łagodniejszym wymiarze.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego R. S. jest zasadna w części, gdzie kwestionuje orzeczoną karę pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k., art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i w konsekwencji karę łączną, korekty wymagała też podstawa wymiaru kary za wskazaną zbrodnię.

Wniesiony przez obrońcę środek odwoławczy w zasadniczej części kwestionuje ustalenia Sądu Okręgowego dotyczące strony podmiotowej – zamiaru z jakim działał oskarżony zadając uderzenia pokrzywdzonemu J. P.. Choć apelujący pisze o obrazie art. 7 k.p.k. wyrażającego zasadę swobodnej oceny dowodów to w istocie nie wskazuje, że Sąd I instancji ocenił dowody dowolnie, ale podnosi, że wyprowadził z nich sprzeczne z zasadami poprawnego rozumowania wnioski o zamiarze oskarżonego. Sądowi Odwoławczemu znane są poglądy, że przepis art. 7 k.p.k. dotyczy nie tylko oceny dowodów, ale i przesłanek wnioskowania o podstawie faktycznej. Rezygnując z teoretycznych rozważań czy w takiej sytuacji należy zarzucać obrazę art. 7 k.p.k., czy błąd w ustaleniach faktycznych wystarczy poprzestać na stwierdzeniu, że zarzut błędnego określenia strony podmiotowej przypisanej zbrodni został podniesiony w apelacji.

Ustalając przebieg zdarzenia Sąd Okręgowy oparł się na początkowych wyjaśnieniach oskarżonego R. S. (k.152-153, 177-179, 186), zeznaniach M. B. złożonych w śledztwie (k. 77-79, 144-147), opinii sądowo-lekarskiej (k. 448-452), opinii z badań biologicznych (k. 536-547), opinii sądowo-psychiatrycznej (k. 349-350), a co do okoliczności poprzedzających zajście i następujących po nim także na zeznaniach E. W. (k.122-123, 674-675) i A. P. (k. 125-127, 155-157, 631-632). Przesłanki oceny wiarygodności poszczególnych ważkich dla rozstrzygnięcia dowodów Sąd I instancji szczegółowo wyłożył w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku dostrzegając wszystkie zgodności i rozbieżności w relacjach, odnosząc się do ich źródeł, tłumaczeń w tym względzie osób przesłuchiwanych, i dzieląc się własnymi spostrzeżeniami co do sposobu relacjonowania na rozprawie (str. 8-14). To przekonanie Sądu Okręgowego o wiarygodności jednych i niewiarygodności innych dowodów korzysta z ochrony art. 7 k.p.k. ponieważ poprzedzone zostało ujawnieniem na rozprawie głównej całokształtu istotnych okoliczności sprawy w sposób podyktowany obowiązkiem dociekania prawdy i jest wyrazem rozważenia, zgodnie z regułami poprawnego rozumowania, doświadczeniem życiowym i wskazaniami wiedzy, wszystkich ważkich okoliczności przemawiających na korzyść i niekorzyść oskarżonego (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1974r., Rw 618/74, OSNKW 1975, z. 3-4, poz. 47).

Nie budzi wątpliwości, że przy ustaleniu zamiaru towarzyszącego sprawcy, jego przeżyć psychicznych należy uwzględniać całokształt udowodnionych okoliczności podmiotowych i przedmiotowych. W sprawach o czyny przeciwko życiu lub zdrowiu orzecznictwo zalicza do nich: rodzaj, rozmiary użytego narzędzia, ilość uderzeń, siłę, z jaką zostały zadane, umiejscowienie ciosów, przebieg rany, a także właściwości i warunki osobiste sprawcy, jego dotychczasowy tryb życia, pobudki, motywy działania, stosunki panujące między sprawcą a pokrzywdzonym, okoliczności, tło zajścia, zachowanie się przed i po popełnieniu czynu (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 1977 r. VI KRN 14/77, OSNKW 1978, z. 4-5, poz.43). Dla ustalenia zamiaru pozbawienia życia konieczne jest by analiza całokształtu tych okoliczności przedmiotowych i podmiotowych wskazywała na to, że sprawca powodując uszkodzenia ciała chciał lub godził się na najpoważniejszy skutek swego działania – śmierć osoby pokrzywdzonej (por. np. wyrok tut. Sądu z dnia 12 lipca 2012 r., II AKa 193/12, LEX nr 1213785 i cyt. tam orzecznictwo). Wszystko zależy od warunków konkretnej sprawy i można sobie wyobrazić, że już z okoliczności przedmiotowych bez wątpliwości będzie wynikał zamiar sprawcy. Taka sytuacja nie uzasadnia pominięcia w rozważaniach pozostałych ujawnionych istotnych elementów zajścia, bo tylko na podstawie ich kompleksowej analizy możliwe będzie odczytanie rzeczywistego zamiaru sprawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 listopada 2010 r., II AKa 270/10, LEX nr 785261). Tak też tę kwestię rozumie Sąd Okręgowy (uzasadnienie str. 16-18) i apelujący przywołujący ogólnie trafne poglądy prezentowane w orzecznictwie, także na tle konkretnych, niepowtarzalnych okoliczności poszczególnych spraw (apelacja str. 4, 9 – 10).

Wnioski Sądu I instancji w zakresie sprawstwa, winy, prawnokarnego wartościowania kwestionowanego w apelacji zachowania oskarżonego wyprowadzone zostały z całokształtu okoliczności sprawy, których ujawnienie na rozprawie nacechowane było dociekaniem prawdy i wynikało z rozważenia zgodnie z zasadami poprawnego rozumowania, wiedzy i doświadczeniem życiowym okoliczności przemawiających na korzyść i niekorzyść R. S.. Jako takie musiały się spotkać z aprobatą Sądu odwoławczego.

Oskarżony i pokrzywdzony nie znali się, w nocy 22 sierpnia 2017 r., kiedy razem z M. B. i A. P. spożywali alkohol, spotkali się po raz pierwszy. Tło, powody sprzeczki między nimi nie są znane. Nie ma podstaw by sadzić, że przyczyny te wykraczały poza „zwyczajną” zwadę między nietrzeźwymi osobami. Opierając się na zbieżnych w tej części wyjaśnieniach R. S. (k.153) i zeznaniach M. B. (k.145) Sąd Okręgowy uznał (uzasadnienie str. 2, 10, 16-17), że chodziło o wymianę zdań między mężczyznami, wzajemne zachowania, prowadzące do kłótni, a potem szarpaniny. Brak więc podstaw by uznać, że zdarzenie sprowokował J. P.. Takie późniejsze sugestie oskarżonego, M. B. i A. P. Sąd Okręgowy trafnie uznał za niewiarygodne, nakierowane na umniejszenie odpowiedzialności R. S.. W świetle relacji B. P. (k.673-674, 117-119) i samego pokrzywdzonego (k.631) jawi się on jako osoba spokojna, zrównoważona, rozsądna, a w dniu zdarzenia przygnębiona chorobą kota i koniecznością podjęcia trudnej decyzji o jego uśpieniu. Ustalenie Sądu Okręgowego, że pokrzywdzony nie prowokował do starcia, lecz chodziło o wzajemne zachowania jest w takich okolicznościach logiczne. Nie podważa ono konstatacji Sądu I instancji, że podczas bójki u oskarżonego powstał nagły zamiar wynikowy pozbawienia życia pokrzywdzonego.

Obrońca wskazuje na błahość zdarzenia prowadzącego do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu J. P., mającego charakter „pijackiej zwady” i wywodzi, że w takiej sytuacji u oskarżonego nie mógł powstać zamiar pozbawienia życia pokrzywdzonego. Doświadczenie orzecznicze przekonuje, że nie należą do wyjątkowych sytuacje, gdy brak uchwytnego, czy proporcjonalnego motywu prowadzi sprawcę do targnięcia się na życie innej osoby. W realiach sprawy oskarżony znajdował się pod wypływem alkoholu (k. 79, 153) substancji oddziałującej na ośrodkowy układ nerwowy. Wypity alkohol nie pozostawał więc bez wpływu na zachowania R. S.. Użycie alkoholu w dużej dawce zazwyczaj wyolbrzymia błahe pobudki, rozluźnia hamulce etyczne, kontrolną funkcję intelektu, zwiększa zuchwalstwo (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 1983 r., II KR 177/83 OSNPG 1984 r., z. 4, poz. 23). Oskarżony przy tym jest osobą drażliwą, skłonną do zachowań impulsywnych, o obniżonej kontroli emocji i spłyconym krytycyzmie (opinia sądowo-psychiatryczna, k.349-350). Wywiad środowiskowy o oskarżonym (k.259-260) wskazuje na korespondujące z tymi zaburzeniami osobowości ataki agresji i dużą nadpobudliwość. Opisane w opinii zaburzenia osobowości tłumaczą wybuch emocji i agresji w sytuacji kłótni i szarpaniny z pokrzywdzonym wywołanej nieadekwatnym do natężenia ataku powodem. M. B. zaznaje (k. 79), że oskarżony „był w szale”, zachowywał się na tyle agresywnie bijąc J. P., że bali się podejść i ocenił, że nie daliby rady go powstrzymać. Skłonność do zachowań agresywnych, kierowania się impulsem, wyjściowo obniżona kontrola emocji dodatkowo spłycona spożytym alkoholem przekonują, że R. S. także z nieadekwatnego powodu mógł powziąć nagły, wywołany sytuacją konfliktową ewentualny zamiar pozbawienia życia pokrzywdzonego.

Skarżący podnosi, że pokrzywdzony podczas starcia otrzymywał ciosy od oskarżonego ale również bronił się aktywnie, atakował, także gdy leżał. U R. S. stwierdzono: ranę biodra i obrażenie skóry szyi (k.209, 210). Oskarżony tłumaczy ich powstanie uderzeniem o szafkę po popchnięciu przez J. P. i chwytaniem za szyję w początkowej fazie zajścia (k.628v, 178). Potem wedle oskarżonego (k.628v), którym to wyjaśnieniom Sąd Okręgowy nie dał wiary, pokrzywdzony tylko się bronił, próbował uderzyć R. S., a po upadku przytrzymywał go za nogę. Obrażenia oskarżonego pozostają w rażącej dysproporcji z licznymi, rozległymi obrażeniami twarzoczaszki J. P., których opis zajmuje ponad połowę kartki formatu A 4 (por. opinię sądowo-lekarską k. 448-452). Twierdzenie obrońcy, że oskarżony zadając ciosy w głowę J. P. nie miał świadomości, że stracił on przytomność i się nie broni jest bezzasadne. Opiera się na wyjaśnieniach, które R. S. złożył na rozprawie (k.628v, 629) i którym Sąd I instancji nie dał wiary wskazując przekonujące powody decyzji. Skarżący nie podaje argumentów służących podważeniu takiej oceny poprzestając na eksponowaniu twierdzeń oskarżonego, które Sąd I instancji odrzucił jako nieprawdziwe i podnoszeniu, że są konsekwentne, co jest sprzeczne z treścią tego dowodu.

W początkowych wyjaśnieniach (k. 153) R. S. podał, że gdy pokrzywdzony upadł po jego uderzeniu zadał mu kilka ciosów w głowę, a potem kilka razy kopnął go pietą „z góry” w okolicę głowy, wtedy J. P. leżał i „nie dawał znaków życia”. Sąd Okręgowy uwierzył tym początkowym twierdzeniom ponieważ były zbieżne z tym co zeznawał M. B. (k. 148, podobnie k.78) wskazujący, że widział, iż pokrzywdzony leżał, stracił już przytomność, a R. S. zadawał mu nogą ciosy w twarz. Co do sposobu zadawania ciosów w głowę (z góry obutą stopą), ułożenia wówczas J. P. (potylica oparta na twardym podłożu) relacje te znajdują potwierdzenie w opinii sądowo-lekarskiej (k.448-452). Te same dowody wskazują też, że J. P. nie tylko nie próbował uderzyć oskarżonego po tym jak upadł uderzony przez niego, ale zaprzestał jakiejkolwiek obrony. Odmienne twierdzenie apelacji jest niezasadne. Nie przekonuje więc o braku zamiaru pozbawienia życia brak dysproporcji sił między oskarżonym i pokrzywdzonym, czy przewaga wzrostu tego ostatniego. R. S. bardzo szybko uzyskał faktyczną przewagę nad pokrzywdzonym powodując jego upadek i ją wykorzystał dotkliwie uderzając obutą stopą w głowę bezbronnego J. P.. Oskarżony kontynuował zresztą atak na nieprzytomnego pokrzywdzonego nie reagując na próbę odciągnięcia go przez M. B. (k. 146).

Z przedstawionych dowodów jasno wynika, że - wbrew apelacji - zadając ciosy obutą stopą w głowę pokrzywdzonego R. S. miał świadomość, że jest on nieprzytomny i już się nie broni. Nie budzi więc wątpliwości Sądu Apelacyjnego, tak jak nie budziło wątpliwości Sądu Okręgowego, że oskarżony obejmował swoim zamiarem nie tylko spowodowanie u pokrzywdzonego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, bo taki, wedle swego oglądu sytuacji (nieprzytomny, pobity pokrzywdzony leżący na ulicy), cel już osiągnął, ale jego zamiar ewentualny sięgał dalej i R. S. godził się, że kontynuowanie ataku (silne ciosy obutą stopą w głowę) w takiej sytuacji spowoduje nieodwracalny skutek – śmierć pokrzywdzonego.

Rację ma Sąd I instancji wskazując, że na taki zamiar oskarżonego wskazuje sposób, siła i umiejscowienie ciosów. R. S. zadał bowiem nie broniącemu się, leżącemu na ulicy pokrzywdzonemu sześć uderzeń obutą w sportowe obuwie stopą z góry w głowę – jedną z najważniejszych z punktu widzenia funkcjonowania człowieka część jego ciała. To miejsce, w którym znajdują się nie tylko organy odpowiadające za funkcjonowanie zmysłów, przyjmowanie pożywienia, ale organ decydujący o funkcjonowaniu człowieka - mózg. Dla każdego rozsądnego, dysponującego podstawową wiedzą i doświadczeniem człowieka jest oczywistym, że spowodowanie nawet niewielkich obrażeń mózgu prowadzić może do śmierci ofiary. Oskarżony zadawał uderzenia w głowę z dużą siłą. Ten wniosek biegłego z zakresu medycyny sądowej jest przekonujący jeśli zważyć na wyliczone w opinii liczne złamania kości czaszki i twarzoczaszki pokrzywdzonego, wstrząśnienie mózgu i jego pnia. Równie istotne jak duża siła jest to, że te ciosy skierowane były wyłącznie w głowę tę podstawową dla prawidłowego funkcjonowania i wrażliwą na urazy część ciała. Także ta okoliczność pozwala na wnioskowanie o zamiarze ewentualnym pozbawienia życia, dążeniu do spowodowania jak najpoważniejszych obrażeń. Gdyby chodziło tylko o wywołanie uszczerbku na zdrowiu to uderzenia ręką, czy nogami godziłyby także w inne, mniej wrażliwe, czy ważkie dla życia części ciała.

Apelujący podnosi, że R. S. nie użył żadnego przedmiotu, który zwiększałby niebezpieczeństwo dla życia J. P.. Rzecz jednak w tym, że żadnego takiego narzędzia oskarżony wtedy nie posiadał. W rzeczywistości w ramach możliwości jakimi dysponował podczas starcia R. S. wykorzystał takie „narzędzie” i w taki sposób jaki stwarzał największe szanse spowodowania u pokrzywdzonego możliwie najpoważniejszych następstw – zadawał silne uderzenia obutą stopą w głowę.

Oskarżony zaprzestał ataku na J. P. w sytuacji gdy widział, że nie dawał on oznak życia (k.153). Następnie odszedł stamtąd wzywając A. P. i M. B. by się oddalili (k. 126,156). R. S. wiedział więc, że pozostawia „nie dającego oznak życia” pokrzywdzonego leżącego na ulicy późno w nocy. Nie miał powodu by sądzić, że jego zachowanie było obserwowane przez inne niż wskazani świadkowie osoby. Dlatego szanse na udzielenie pomocy pokrzywdzonemu przez inne osoby były znacznie ograniczone. Oskarżony nie wiedział, że A. P. i M. B. widząc stan J. P. zdecydują o zawiadomieniu pogotowia ratunkowego. Nie miał powodu by przypuszczać, że tak zrobią, a z pewnością nie było to jego intencją, gdy zwracał się do nich by odeszli. W konsekwencji zaraz po zakończeniu czynu R. S. wykazywał obojętność dla uświadomionego stanu J. P. – ani nie chciał by przeżył, ani nie chciał by utracił życie. Jeśli potem, po powrocie do partnerki i rozmowie z nią o zdarzeniu zwracał się o zawiadomienie pogotowia ratunkowego (E. W. k. 674v, 675) i udał się z nią w pobliże miejsca zdarzenia, by, jak ustala Sąd Okręgowy (uzasadnienie str. 17), sprawdzić czy pokrzywdzony nie wymaga pomocy, to okoliczność ta nie przekonuje o braku zamiaru pozbawienia życia J. P.. Sąd Apelacyjny dostrzega, że oskarżony wyjaśnia, iż (k. 629) gdy wrócił do mieszkania i powiedział E. W. o zdarzeniu ona wybiegła z mieszkania, a za nią pobiegł R. S.. W kontekście ustalenia Sądu I instancji trzeba zauważyć, że zamiar ewentualny pozbawienia życia miał charakter nagły. Był wynikiem powstałej sytuacji - konfliktu narastającego miedzy oskarżonym a pokrzywdzonym, stanu nietrzeźwości i cech zaburzonej osobowości R. S., który jest osobą drażliwą, skłonną do zachowań impulsywnych, agresywnych o wyjściowo obniżonej kontroli emocji. W czasie zadawania ciosów pokrzywdzonemu oskarżony „był w szale” (k. 79). Układ okoliczności wyzwalający zamiar zakończył się, emocje opadły, wzrosła rola kontrolnej funkcji intelektu i wolnej od emocji oceny sytuacji, stąd wypowiedzi cytowane przez partnerkę oskarżonego o tym, że chyba zabił człowieka i wzywanie jej by zawiadomiła pogotowie ratunkowe, udanie się na miejsce zdarzenia (k.675). W tych warunkach powołane słowa i zachowanie R. S. po popełnieniu czynu nie przekonują o braku zamiaru pozbawienia życia pokrzywdzonego.

Z przedstawionych powodów zarzuty apelacji podważające ustalenia strony podmiotowej przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k., art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. były niezasadne, trafne też było stanowisko Sądu co do sprawstwa, winy i prawnokarnego wartościowania.

Sąd Odwoławczy skorygował podstawę wymiaru kary za to przestępstwo eliminują art. 64 § 2 k.k. ponieważ mieściła się ona w granicach zakreślonych przez art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 14 § 1 k.k.

Zasadny okazał się zarzut apelacji kwestionujący wymiar kary orzeczonej za przypisaną zbrodnię usiłowania zabójstwa.

Okoliczność, że czyn oskarżonego, godził w życie ludzkie nie jest obciążającą ponieważ należy do znamion przypisanej mu zbrodni z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k., art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. Dla właściwej oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego znaczenie miał stopień zagrożenia dobra prawnego - życia pokrzywdzonego. Usiłowanie przestępstwa zabójstwa, przez brak skutku, różni się znacząco w stopniu społecznej szkodliwości od przestępstwa dokonanego. Z racji sposobu działania, rozległości obrażeń grożących życiu pokrzywdzonego nastąpienie nieodwracalnego skutku było realne, a zapobiegło mu udzielenie J. P. szybkiej pomocy medycznej. Pokrzywdzony jak wylicza trafnie Sąd I instancji przeszedł trudne, długotrwałe leczenie, i takąż rehabilitację, a skutki doznanych obrażeń nadal odczuwa. Nie zmienia to faktu, że do skutku z art. 148 § 1 k.k. nie doszło, co umniejsza ładunek społecznej szkodliwości a zostało pominięte przez Sąd Okręgowy. Także strona podmiotowa czynu oskarżonego, nie jest szczególnie obciążająca lecz przemawia na korzyść oskarżonego, który działał z zamiarem ewentualnym a nie bezpośrednim i podjętym nagle pod wpływem emocji w specyficznym układzie sytuacyjnym, a nie w wyniku kalkulacji i przemyślanego dążenia do zrealizowania przestępczego zamiaru. Także tę okoliczność pominął Sąd Okręgowy. Znaczenie ma także, dostrzeżony przez Sąd I instancji, a wyrażany przez oskarżonego żal. Obserwując zachowanie R. S. na rozprawie apelacyjnej Sąd dostrzega szczerość tej postawy oskarżonego.

Prawidłowa ocena stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, z uwzględnieniem sposobu jego wykonania, spowodowanych skutków, w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, stopnia zagrożenia dla skutków dalej idących oraz wszystkich dalszych okoliczności decydujących o karze właściwej dla oskarżonego, w tym trafnie ocenionych przez Sąd Okręgowy okoliczności dotyczących cech osobowości oskarżonego, jego uprzedniej karalności, popełnienia przestępstwa w warunkach art. 64 § 2 k.k. oraz całokształtu okoliczności, które spowodowały, że zdecydował się na przestępstwo , pozwala przyjąć, że właściwą będzie kara 10 lat pozbawienia wolności. Tak określona kara nie wykracza poza stopień winy oskarżonego i spełnia zadania wyznaczone przez art. 53 § 1 k.k.

Takie rozstrzygnięcie skutkowało utratą mocy kary łącznej (art. 575 § 2 k.p.k.)

Orzekając karę łączną na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k., art. 86 § 1 k.k. Sąd Apelacyjny zastosował zasadę absorpcji ponieważ tę regułę zastosował Sąd I instancji w wyroku zaskarżonym tylko na korzyść oskarżonego.

Na podstawie art. 105 § 1 k.p.k. należało sprostować oczywistą omyłkę pisarską zawartą w punkcie IX części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku poprzez zastąpienie wyrażenia: „k.k.”, wyrażeniem: „k.w.” skoro zawarto tam orzeczenie o obowiązku zapłaty na rzecz pokrzywdzonego równowartości skradzionego mienia a tego dotyczy przepis art. 119 § 4 k.w., a nie art. 119 § 4 k.k. a samo orzeczenie obowiązku związane jest z ukaraniem za wykroczenie, a nie przestępstwo.

Oskarżonego zwolniono od obowiązku poniesienia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, albowiem zobowiązania tego nie byłby w stanie wykonać skoro orzeczono wobec niego długoterminową karę pozbawienia wolności i nałożono obowiązki naprawienia szkody, krzywdy oraz nawiązki.

SSA Cezariusz Baćkowski SSA Barbara Krameris SSA Piotr Kaczmarek