Postanowienie SA we Wrocławiu z 27 lutego 2018 r. w sprawie o skargę na przewlekłość.

Sygn. akt II S 1/18

POSTANOWIENIE

Dnia 27 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący SSA Edyta Gajgał (spr.)

Sędziowie SSA Cezariusz Baćkowski

SSA Bogusław Tocicki

po rozpoznaniu skargi pokrzywdzonego - (...) Sp. z o.o. Spółka (...)z siedzibą we W. - z dnia 21 grudnia 2017 r. na naruszenie jego prawa do rozpoznania sprawy bez uzasadnionej zwłoki w postępowaniu przygotowawczym nadzorowanym przez Prokuratora Rejonowego dla Wrocławia – Krzyki Wschód we W., sygn. akt PR 1 Ds. 1630.2017 (1 Ds 892/15)

na podstawie art. 12 ust. 2 i 4 oraz art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity Dz. U. z 2018r. poz. 75)

p o s t a n a w i a

1.  stwierdzić, że w postępowaniu przygotowawczym nadzorowanym przez Prokuratora Rejonowego dla Wrocławia - Krzyki Wschód we W. w sprawie PR 1 Ds. 1630.2017 nastąpiła przewlekłość, przez co naruszone zostało prawo pokrzywdzonego - (...) Sp. z o.o. Spółka (...) z siedzibą we W. - do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki,

2.  przyznać skarżącemu (...) Sp. z o.o. Spółka (...) z siedzibą we W. od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości 2.000 (dwóch tysięcy) zł,

3.  zwrócić skarżącemu (...) Sp. z o.o. Spółka (...) z siedzibą we W. wniesioną opłatę od skargi w wysokości 200 zł.

UZASADNIENIE

W piśmie z 21 grudnia 2017 r., przekazanym do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu w dniu 5 stycznia 2018 r., pełnomocnik pokrzywdzonego - (...) Sp. z o.o. Spółka (...) z siedzibą we W. - wniósł o stwierdzenie przewlekłości postępowania przygotowawczego nadzorowanego przez Prokuratora Rejonowego dla Wrocławia - Krzyki Wschód we W. w sprawie 1 Ds. 1630.2017 domagając się zasądzenia na rzecz pokrzywdzonego 20.000zł. W uzasadnieniu skarżący powołał się na tę okoliczność, że zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez P. B. złożone zostało przez Spółkę 11 października 2013 r. Aktualnie łączny czas trwania postępowania wynosi ponad cztery lata, czego nie uzasadnia charakter sprawy oraz wykonywane w niej czynności. Skarżący zwrócił uwagę, że samo tylko uzyskanie opinii biegłego z zakresu budownictwa zajęło prowadzącemu postępowanie 16 miesięcy, a zaplanowana w styczniu 2017 r. w związku ze zgłoszonym zarzutami do opinii czynność uzupełniającego przesłuchania biegłego wykonana została po upływie znacznego czasu, dopiero w dniu 13 grudnia 2017 r.

Opłata od skargi w pełnej wysokości została uiszczona 12 stycznia 2018 r.

W złożonej odpowiedzi na skargę z 4 stycznia 2018 r. Prokurator Rejonowy dla Wrocławia –Krzyki Wschód we W. wniósł o jej oddalenie jako niezasadnej.

Takie samo stanowisko w piśmie z dnia 18 stycznia 2018 r. zajął uczestnik postępowania Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratora Okręgowego we Wrocławiu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zawiadomienie o możliwości popełnienia przez P. B. siedmiu przestępstw, w tym z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk oraz z art. 296 § 1 i 2 kk, zostało w tej sprawie złożone przez pokrzywdzonego w dniu 11 października 2013 r. Zostało ono następnie uzupełnione pismami z dnia 16 października 2013 r. oraz 20 stycznia 2014 r.

Postanowieniem z dnia 3 stycznia 2014 r. prokurator Prokuratury Rejonowej dla Wrocławia – Krzyki Wschód we W. wszczął śledztwo w sprawie o cztery czyny z art. 286 § 1 i 2kk w zw. z art. 294 § 1 kk, art. 296 § 3 kk, art. 304 kk oraz z art. 305 § 1 i 2 kk.

W toku śledztwa przesłuchanych zostało w charakterze świadków dziewięć osób, a mianowicie: J. K. (1), M. Z., D. G. (1), M. W., Z. U. (1), J. A. (1), J. K. (2), D. G. (2), P. B..

Złożony przez prokuratora do Sądu Okręgowego we Wrocławiu wniosek z dnia 4 lipca 2014 r. o zwolnienie z tajemnicy doradcy podatkowego M. W. nie został uwzględniony. Postanowieniem z dnia 10 października 2014 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu nie uwzględnił zażalenia prokuratora.

Śledztwo w sprawie było przedłużane kolejnymi postanowieniami z 3 kwietnia 2014 r., 4 lipca 2014 r. oraz 3 października 2014 r.

W dniu 29 grudnia 2014 r. wydane zostało postanowienie o umorzeniu śledztwa w całości wobec braku ustawowych znamion czynów zabronionych.

Zażalenia wniesione przez pokrzywdzonych – (...) J. A.&Z. U. s.j. we W. oraz (...) Sp. z o.o. Spółka (...) z siedzibą we W. – odpowiednio 23 lutego 2015 r. i 3 lutego 2015 r., zostały przedstawione do rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu w dniu 9 kwietnia 2015 r. Sąd ten postanowieniem z dnia 26 maja 2015r., uwzględniając częściowo wniesione środki odwoławcze, uchylił zaskarżone postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego w zakresie czynów z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1kk, art. 296 § 3 kk oraz art. 305 § 1 i 2 kk i przekazał sprawę do dalszego prowadzenia w postępowaniu przygotowawczym.

Śledztwo w sprawie zostało przedłużone postanowieniem Zastępcy Prokuratora Okręgowego we Wrocławiu z dnia 10 czerwca 2015 r. do dnia 6 września 2015 r.

Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2015 r. w sprawie został dopuszczony dowód z opinii biegłej z zakresu budownictwa w celu porównania projektów budowlano-wykonawczych opracowanych przez J. K. (2). Termin wydania opinii zakreślony został do dnia 30 stycznia 2016 r. Jednocześnie postępowanie w sprawie zostało zawieszone ze wskazaniem, że powołana biegła przystąpi do opiniowania w czwartym kwartale 2015 r.

W piśmie z dnia 15 marca 2016 r. (data wpływu do prokuratury - 7 kwietnia 2016 r.) biegła wniosła o przedłużenie terminu opracowania opinii w związku z przekazaniem jej dodatkowych dowodów, w tym prywatnej opinii rzeczoznawców budowlanych przedłożonej przez pokrzywdzonego prokuratorowi w dniu 13 października 2015 r.

Pismem z dnia 1 kwietnia 2015 r. prokurator zwrócił się do biegłej z prośbą o podanie terminu sporządzenia opinii.

W listopadzie 2015 r. przesłuchani zostali dwaj świadkowie - J. K. (2) i P. B..

Opinia, opatrzona datą 5 lipca 2016 r., licząca łącznie 6 stron, została przedłożona przez biegłą prokuratorowi 10 listopada 2016 r., na co wskazuje data wpływu faktury oraz data wydania postanowienia w przedmiocie przyznania biegłej wynagrodzenia. Na opinii nie odnotowano bowiem daty jej wpływu.

W piśmie z 23 grudnia 2016 r. pełnomocnik skarżącego przestawił uwagi i zastrzeżenia do opinii.

W kolejnych pismach z dnia 9 lutego 2017 r. oraz 19 maja 2017 r. skarżący zgłosił gotowość wzięcia udziału w przesłuchaniu biegłej odwołując się do treści rozmów telefonicznych z prokuratorem nadzorującym postępowanie. Pisma te pozostały bez odpowiedzi.

Zarządzeniem z 2 lutego 2017 r. prokurator wyraził zgodę na zapoznanie się z aktami postępowania i sporządzenie fotokopii dokumentów z akt przedstawicielowi skarżącego.

Postanowieniem z dnia 30 października 2017 r. zawieszone postępowanie w sprawie zostało podjęte, a sprawie nadana została sygnatura PR 1 Ds. 1630.2017.

Zarządzeniem z 3 listopada 2017 r. prokurator wyraził zgodę na zapoznanie się z aktami postępowania i sporządzenie fotokopii dokumentów z akt Z. U. (1), reprezentującemu drugiego z pokrzywdzonych w sprawie.

Do przesłuchania biegłej doszło 13 grudnia 2017 r. W dniu 14 grudnia 2017r. przesłuchany został ponownie świadek D. G. (2), a 12 grudnia 2017 r. dokonano przeglądu akt postępowania prowadzonego od 22 września 2016 r. przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu w sprawie X GC 731/16 z powództwa (...) Sp. z o.o. przeciwko skarżącej (...) Sp. z o.o. Spółka (...) z siedzibą we W. o zapłatę 1.225.538zł.

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2017 r. prokurator Prokuratury Rejonowej dla Wrocławia - Krzyki Wschód we W. połączył postępowanie w sprawie PR 1 Ds. 1630.2017 ze śledztwem wszczętym w dniu 3 listopada 2017 r. w sprawie PR 1 Ds. 764.2017 z zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstw z art. 296 a § 1 i 4 kk oraz z art. 296 a § 2 kk, które złożone zostało w dniu 24 maja 2017 r. przez pełnomocnika pokrzywdzonego (...) Sp. z o.o. Spółka (...) z siedzibą we W..

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania), przy czym stosownie do treści art. 2 ust. 1a ustawy, przepis ust, 1 stosuje się odpowiednio do postępowania przygotowawczego.

Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu jego zakończenia, przy uwzględnieniu łącznego dotychczasowego czasu trwania postępowania, charakteru sprawy, stopnia jej zawiłości faktycznej i prawnej, znaczenia dla strony, która wniosła skargę, rozstrzyganych w niej zagadnień oraz zachowania się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r.).

Dokonując oceny terminowości i prawidłowości czynności podjętych w tej sprawie przez prokuratora przez pryzmat wskazanych wyżej kryteriów nie sposób odmówić racji skarżącemu, gdy podnosi, że postępowanie w sprawie prowadzone było opieszale. Odnosi się to przede wszystkim do czasu po 30 czerwca 2015 r., kiedy to został dopuszczony dowód z opinii biegłej z zakresu budownictwa. Czas sporządzania opinii wynoszący 16 miesięcy, przy praktycznie braku reakcji prokuratora na tak długi okres opracowania opinii, nie znajduje żadnego uzasadnienia i usprawiedliwienia w okolicznościach sprawy, tym bardziej jeśli mieć na uwadze niewielką obszerność przedłożonego przez biegłą dokumentu. Nie ulega przy tym wątpliwości, że odpowiedzialność za pracę biegłego, za jego wybór w kontekście możliwości sprawnego wykonania zleconych czynności, związane z tym właściwe zakreślenie przedmiotu opiniowania oraz terminowość wydania opinii odpowiada organ zlecający, ponieważ to na tym organie ciąży obowiązek sprawnego przeprowadzenia postępowania. To ten organ odpowiada zatem za brak właściwego nadzoru nad biegłym w wypadku gdy bezczynność w tym zakresie prowadzi do przewlekłości postępowania. Stanowisko takie konsekwentnie prezentuje w swoim orzecznictwie Europejski Trybunał Praw Człowieka, jest ono także akceptowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 7 lipca 2015 r., 72287/10, LEX nr 1749574 oraz z dnia 27 kwietnia 2004 r., 68930/01, LEX nr 124605, jak również z dnia 14 października 2003 r., 76446/01, LEX nr 81405 oraz postanowienie SN z dnia 10 stycznia 2017 r. w sprawie III SP 66/16 ).

Rację ma skarżący, gdy wywodzi, że czynności podejmowane przez prokuratora po złożeniu opinii przez biegłą również nie odpowiadały standardom postępowania prowadzonego sprawnie. W okresie od listopada 2016 r. do listopada 2017 r. w sprawie wystąpiła całkowita bezczynność. Postępowanie pozostawało zawieszone do końca października 2017 r., mimo że przyczyny, które legły u podstaw decyzji o jego zawieszeniu już nie występowały. Po jego podjęciu, w grudniu 2017 r. przeprowadzono dwa przesłuchania oraz wykonano czynność przeglądu akt postępowania cywilnego.

Oceny w tym zakresie nie zmienia fakt złożenia przez pokrzywdzonego kolejnego zawiadomienia o przestępstwie w maju 2017 r., w efekcie czego doszło do rozszerzenia materii postępowania, jak ujął to w odpowiedzi na skargę Prokurator Okręgowy we Wrocławiu. Zauważyć trzeba, że i w tym postępowaniu nie były podejmowane żadne czynności poza przesłuchaniem jednego świadka w czerwcu 2017 r., a wszczęcie śledztwa nastąpiło po upływie pięciu miesięcy od daty złożenia zawiadomienia.

Uwzględniając te okoliczności Sąd Apelacyjny uznał, że w postępowaniu nadzorowanym przez Prokuratora Rejonowego dla Wrocławia - Krzyki Wschód we W. w sprawie 1 Ds. 1630.2017 doszło do przewlekłości postępowania. Wprawdzie sprawa nie należy do prostych i niezłożonych, zważywszy że dotyczy przestępstw związanych z działalnością gospodarczą. Jednak nie uzasadnia to w żadnym razie opieszałości w podejmowaniu czynności, jak również bezczynności. Żadnego uzasadnienia nie znajduje zarówno długi okres oczekiwania na opinię biegłej, jak i późniejsza całkowita bezczynność w sprawie w okresie od listopada 2016 r. do grudnia 2017 r. Sprawa ma bez wątpienia znaczenie dla skarżącego, zwłaszcza w kontekście podnoszonych w skardze okoliczności związanych z toczącym się postępowaniem cywilnym. Brak jest podstaw, by przyjąć, że skarżący swoim zachowaniem przyczynił się do opóźnienia w rozpoznaniu sprawy. Przeciwnie, pisma zawarte w aktach dowodzą aktywności skarżącego i jego inicjatywy dowodowej oraz dążenia do sprawnego zakończenia postępowania.

W sytuacji zatem gdy postępowanie w sprawie toczyło się dłużej niż uzasadniały to rzeczywiste potrzeby, wniesioną skargę należało uwzględnić, przyznając skarżącemu sumę pieniężną w wysokości 2.000 zł jako wystarczającą, a zarazem odpowiednią rekompensatę za doznane przez niego krzywdy spowodowane przewlekłością postępowania.

Kierując się przedstawionymi motywami Sąd Apelacyjny orzekł jak wyżej.

Stosownie do treści art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. orzeczono o zwrocie uiszczonej opłaty od skargi.

Cezariusz Baćkowski Edyta Gajgał Bogusław Tocicki