Wyrok SA we Wrocławiu z 15 lutego 2013 r. w sprawie o zadośćuczynienie.

UZASADNIENIE

L. K. domagał się zasądzenia na jego rzecz od (...) S.A. w W. kwoty 134.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 lipca 2010 r. tytułem zadośćuczynienia, kwoty 231,66 zł z ustawowymi odsetkami szczegółowo w pozwie wskazanymi tytułem odszkodowania, kwot po 1.220 zł w stosunku miesięcznym tytułem renty począwszy od dnia 29 sierpnia 2009 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. oraz ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej za niepożądane skutki zdrowotne mogące wystąpić u powoda w przyszłości. Żądania te powód wiązał z wypadkiem komunikacyjny, jakiemu uległ w dniu 29 sierpniu 2009 r., gdy przechodząc przez ulicę w wyznaczonym do tego miejscu został potrącony przez samochód prowadzony przez G. K.. Sprawca był ubezpieczony w pozwanym Towarzystwie ubezpieczeniowym.

Strona pozwana wnosiła o oddalenie powództwa zarzucając, że w toku postępowania likwidacyjnego przyznano powodowi świadczenia z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania i renty, jednak zostały one zmniejszone o 50 % bowiem w takim stopniu – zdaniem ubezpieczyciela – powód przyczynił się do szkody, jako że w chwili wypadku był pod wpływem alkoholu.

Sąd Okręgowy w Opolu wyrokiem z dnia 30 października 2012 r. zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 80.231,66 zł z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 80.000 zł od dnia 16 sierpnia 2010 r.,

- od kwoty 188,54 zł od dnia 19 sierpnia 2010 r.,

- od kwoty 43,12 zł od dnia 12 grudnia 2010 r.,

ustalił, że strona pozwana będzie odpowiadać za mogące ujawnić się w przyszłości ujemne skutki na zdrowiu powoda pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, jakiemu uległ powód w dniu 29 sierpnia 2009 r. W pozostałym zakresie powództwo Sąd Okręgowy oddalił i orzekł o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 29.08.2009 r. około godz. 00.55 w miejscowości K. na skrzyżowaniu ulic (...) powód L. K. przechodząc przez jezdnię na przejściu dla pieszych z lewej strony na prawą, będąc na wysokości osi jezdni został potrącony przez kierującego samochodem osobowym marki B. (...) o numerze rejestracyjnym (...) G. K.. Wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dniu 11.05.2010 r., sygn. II K 19/10, G. K. został uznany za winnego tego wypadku. Przyczyną wypadku była nadmierna prędkość, z jaką poruszał się kierujący samochodem B. znacznie przekraczająca dozwoloną na tym odcinku jezdni. Prędkość ta wynosiła ponad 105 km/h, przy ograniczeniu prędkości do 60 km/h. W chwili zdarzenia powód był pod wpływem alkoholu, stwierdzono u niego 2,66 promila alkoholu we krwi. Pojazd G. K. był objęty ubezpieczeniem OC w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. Powód po wypadku został przewieziony karetką pogotowia do Wojewódzkiego Centrum Medycznego w O., gdzie stwierdzono, iż w wyniku potrącenia doznał obrażeń w postaci wymagającego leczenia operacyjnego wieloodłamowego otwartego złamania trzonów kości podudzia prawego, wymagającego leczenia operacyjnego wieloodłamowego otwartego złamania trzonów kości podudzia lewego, uszkodzenia tętnicy piszczelowej tylnej prawej, uszkodzenia talerza kości biodrowej prawej i rany okolicy biodrowej prawej, a także szeregu ogólnych potłuczeń. Powód był hospitalizowany w (...) w O. w okresie od 29.08.2009 r. do 23.10.2009 r. W tym okresie przeszedł trzy zabiegi operacyjne: w dn. 29.08.2009 r. zabieg operacyjny repozycji i zespolenia obustronnego kości piszczelowych w dniu 21.09.2009 r. zabieg operacyjny wycięcia martwicy oraz plastyki skóry podudzia prawego; w dniu 14.10.2009 r. zabieg operacyjny plastyki martwicy skóry w okolicy rany pooperacyjnej podudzia prawego. Po opuszczeniu szpitala powód kontynuował leczenie farmakologiczne, a także w okresie od 09.03.2010 r. do 04.08.2010 r. odbywał zabiegi fizjoterapii w Przychodni (...)przy (...) Sp. z o.o. NZOZ. Ponadto pozostawał pod stałą kontrolą (...) w O. z powodu martwicy skóry oraz niezrastania się kości. Powód był poddany także kolejnym zabiegom operacyjnym w Wojewódzkim Centrum Medycznym w O.: w dniu 10.06.2010 r. usunięto stabilizatory ZESPOL podudzi, a w dn. 17.06.2010 r. wykonano plastykę skóry podudzia prawego nad ubytkiem skóry. Powodowi założono również szynę gipsową i zalecono kontrolę w poradni poszpitalnej. W dniach 01-17.11.2010 r. powód był hospitalizowany w (...) Centrum Medycznym SP ZOZ w P. gdzie był poddany kolejnym zabiegom operacyjnym: w dniu 08.11.2010 r. wykonano plastykę płatową, nacięcie i przemieszczenie płata skórno - powięziowego podudzia prawego z uwagi na stwierdzony stan po wielokrotnych próbach zamknięcia ubytku. L. K. od dniu 29.08.2009 r. uznany został za całkowicie niezdolnego do pracy w związku ze stanem narządu ruchu. Zgodnie z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dniu 24.01.2011 r. całkowita niezdolność do pracy została orzeczona do dniu 31.01.2012 r. Orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w K. z dniu 24.05.2011 r. powód został zaliczony do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności – niepełnosprawność datowana jest do dniu 31.05.2012 r. Powód począwszy od 01.11.2009 r. otrzymywał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przyznaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W dniu 29.06.2010 r. powód zgłosił pozwanemu towarzystwu ubezpieczeniowemu swoje roszczenie wnosząc o przyznanie odszkodowania za poniesione koszty leczenia i rehabilitacji oraz zadośćuczynienia za krzywdę związaną w urazami doznanymi w przedmiotowym zdarzeniu, a także się o przyznanie renty począwszy od dnia wypadku w kwocie 1.500 zł miesięcznie. (...) Sp. z o.o. w W. przyznała powodowi kwotę bezsporną w wysokości 10.000 zł oraz wniosła o nadesłanie dalszej dokumentacji w celu wydania ostatecznej merytorycznej decyzji. W piśmie z dnia 19.08.2010 r. pozwany poinformował powoda, iż przyznał mu zadośćuczynienie w kwocie 28.000 zł oraz odszkodowania z tytułu poniesionych kosztów leczenia w kwocie 377,07 zł. Kwoty te zostały pomniejszone o 50 % z uwagi na znaczne przyczynienie się poszkodowanego do powstania i rozmiaru szkody. Powodowi wypłacono kwotę 14.188,53 zł. Następnie pismem z dnia 15.09.2010 r. powód wezwał pozwanego do zrewidowania stanowiska załączając jednocześnie dokumentację, o której doręczenie ubezpieczyciel wnosił. W odpowiedzi na powyższe pozwany przyznał powodowi dodatkowo kwotę 2.000 zł tytułem zadośćuczynienia za cierpienie fizyczne i psychiczne. Pozwany nie zajął stanowiska w zakresie renty, której przyznania powód zażądał. Powód wraz z pismem z dnia 15.03.2011 r. przedłożył dalsza dokumentację dot. leczenia oraz po raz kolejny wezwał ubezpieczyciela do weryfikacji ustalonej kwoty i wypłaty należnego świadczenia w żądanej w piśmie z dnia 29.06.2010 r., wezwanie pozwany pozostawił bez odpowiedzi. Decyzją z dnia 21.09.2011 r. pozwany przyznał powodowi rentę wyrównawczą w kwocie 356,86 zł miesięcznie wraz z kapitalizowaną rentą za okres od 01.09.2009 r. do 30.09.2011 r. Wcześniej na poczet w/w należności ubezpieczyciel wypłacił zaliczkę w kwocie 3.000 zł. W trakcie procesu sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy medycyny chirurga ortopedy i neurologa, którzy w sporządzonej opinii stwierdzili u powoda stan po wieloodłamowym otwartym złamaniu podudzia prawego z uszkodzeniem tętnicy podkolanowej z zespoleniem metalowym po wielokrotnych plastykach skóry z ostatecznym zamknięciem ubytku tkanek miękkich, ze zniekształceniem obrysu prawej goleni, z ostatecznym odtworzeniem funkcji podporowej i lokomocji w zakresie prawej kończyny dolnej, z niewielkim ograniczeniem zgięcia grzbietowego prawej stopy; stan po wieloodłamowym złamaniu podudzia lewego z zespoleniem metalowym, zrostem odłamów i odtworzeniem funkcji podporowej i lokomocyjnej lewej kończyny dolnej. stan po urazie okolicy talerza biodrowego prawego z licznymi drobnymi ranami wygojonymi przez rychłozrost. Biegli stwierdzili wygojenie złamań obu podudzi z odtworzeniem funkcji podporowej i lokomocji w zakresie obu kończyn dolnych oraz zniekształcenie prawego podudzia łącznie ze szpecącymi goleń bliznami. Z powodu poważnego uszkodzenie masy mięśniowej prawego podudzia możliwe jest pogorszenie funkcji dynamicznej tej kończyny. Również niewielkie ograniczenie ruchomości prawej stopy pogarsza sprawność lokomocyjną powoda. Biegli stwierdzili brak podstaw do uznania trwałego uszczerbku na zdrowiu powoda z przyczyn neurologicznych. Zdaniem biegłych aktualny uszczerbek na zdrowiu powoda wynosi 15 %. Biegli wskazali, iż obecnie stan zdrowia powoda jest ustabilizowany. Zniekształcenie oraz niekosmetyczne blizny pozostaną na stałe. Również pogorszenie motoryki prawego podudzia oraz niewielkie ograniczenie ruchomości stopy prawej należy traktować, jako trwały deficyt. Mogą one stanowić ograniczenia w przypadku wykonywania ciężkich prac fizycznych lub ciężkich prac długotrwale. Powód może wykonywać prace średnio-ciężkie i lekkie prace fizyczne. Powód może również uczestniczyć w zajęciach sportowych w sposób amatorski z wyjątkiem uprawiania sportu wyczynowego. Może również korzystać z innych rozrywek i pełnić funkcje społeczne i rodzinne. Powód nie zgłaszał żadnych dolegliwości mogących sugerować nerwicę stresową pourazową. Nie podjął żadnego leczenia, co potwierdza brak istnienia dolegliwości tego typu, a zatem nie można mówić o ujemnych skutkach ograniczających uczestnictwo i realizację w realizacji ról społecznych i rodzinnych. W sprawie została sporządzona również opinia przez biegłego sądowego lekarza z zakresu medycyny pracy. Biegła sporządzająca opinię stwierdziła, iż leczenie po wypadku komunikacyjnym z dn. 29.08.2009 r. pozwoliło na odtworzenie funkcji podporowej oraz lokomocyjnej obu kończyn. Powód może wykonywać pracę zarówno w zawodzie wyuczonym, oraz w zawodach wykonywanych z ograniczeniem, polegającym na wyłączeniu czynności obciążających w znacznym stopniu kończyny dolne, zwłaszcza prawą. Może również świadczyć inne prace fizyczne, dostępne na ogólnym rynku pracy o charakterze lekkim i średnio ciężkim. Powód L. K. z zawodu jest tokarzem, przed wypadkiem był zatrudniony w okresie od 06.08.2007 r. do 31.07.2009 r. w(...) sp. z o.o. na stanowisku tokarza w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem netto w kwocie 1.348,35 zł pracował również na stanowisku kasjer – sprzedawca w supermarkecie (...). Powód był wówczas osobą energiczną w pełni sprawną fizycznie, uprawiał rekreacyjnie sporty np. narciarstwo. Po wypadku powód po opuszczeniu szpitala poruszał się przed okres roku na wózku inwalidzkim, wymagał pomocy osób trzecich przy wszystkich czynnościach życia codziennego takich jak czynności higieniczne, zmiana odzieży przygotowywanie posiłków. Następnie próbował samodzielnie przemieszczać się po mieszkaniu za pomocą kul, jednakże poza domem poruszał się wyłącznie na wózku inwalidzkim. Po schodach poruszał się w ten sposób, że siedząc podpierał się rękami i przenosił ciężar ciała. Przez cały okres poszpitalnego leczenia i rehabilitacji powód miał opuchnięte nogi oraz skarżył się na ciągły ból. Okoliczności te powodowały, iż stał się drażliwy, impulsywny i zamknięty w sobie. Obecnie powód porusza się bez kul, samodzielnie. Na skutek przebytych operacji doszło do trwałych zeszpeceń podudzi – blizn pooperacyjnych. Obecnie powód nie przejawia aktywności sportowej obawiając się odnowienia urazu. Nie pracuje i nie ma dochodów. W ocenie Sądu Okręgowego nie ma podstaw do uznania, że powód swoim zachowaniem przyczynił się do powstania szkody. W tej mierze Sąd oparł się na ustaleniach dokonanych w toku postępowania karnego. Odnosząc się do żądania zadośćuczynienia, Sąd wskazał na rozmiar i natężenie cierpień powoda, uciążliwość procesu leczenia, w czasie którego powód był kilkakrotnie hospitalizowany i przechodził sześć skomplikowanych zabiegów operacyjnych. Skutki tego wypadku są nadal odczuwalne a biegli nie wykluczają ujawnienia się dalszych skutków. Jeżeli chodzi o roszczenia dotyczące odsetek ustawowych od zasądzonego świadczenia, Sąd Okręgowy uznał, że są one należne od daty wyznaczonej upływem 30 dni od zgłoszenia żądania. Sąd nie znalazł podstaw do zasądzenia na rzecz powoda żądanej renty i w tym zakresie powództwo oddalił.

Pozwane (...) S.A. wniosło apelację zaskarżając wyrok w części, w której zasądzono na rzecz powoda zadośćuczynienie w kwocie przekraczającej 15.000 zł, w części obejmującej zasądzone odsetki ustawowe od kwoty zadośćuczynienia od dnia 16 sierpnia 2010 r. od dnia 29 października 2012 r. oraz w części, w której zasądzono od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.000 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, znosząc między stronami koszty zastępstwa procesowego. Strona skarżąca zarzucała naruszenia art. 445 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że odpowiednią sumą zadośćuczynienia jest w okolicznościach sprawy 96.000 zł, naruszenie art. 316 k.p.c. poprzez zasądzenie odsetek ustawowych od kwoty zadośćuczynienia od dnia 16 sierpnia 2010 r., art. 481 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że wymagalność roszczenia istniała od dnia 16 sierpnia 2010 r. Dalej strona pozwana zarzucała naruszenie art. 233 k.p.c. przez niewłaściwe rozważenie materiału procesowego i przyjęcie, że roszczenie było wymagalne już 16 sierpnia 2010 r. oraz art. 100 k.p.c. przez niewłaściwe rozłożenie między stronami kosztów procesu. Wnioski apelacji zmierzały do zmiany zaskarżonego wyroku w pkt I przez zasądzenie na rzecz powoda kwoty 15.000 zł i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie, zasądzenie odsetek ustawowych od zasądzonego roszczenia od daty wyrokowania, tj. od dnia 30 października 2012 r. oraz rozdzielenie między stronami kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy.

W odpowiedzi na apelację powód domagał się jej oddalenia i zasądzenia od strony pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zarzuty sformułowane w apelacji sprowadzając się do zakwestionowania zasądzonego przez Sąd Okręgowy zadośćuczynienia jako wygórowanego, zakwestionowania stanowiska wiążącego wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie od wezwania do zapłaty i próby łączenia wymagalności zadośćuczynienia z chwilą wyrokowania, wreszcie zakwestionowania sposobu stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu. W apelacji nie podniesiono zarzutów błędnego ustalenia stanu faktycznego sprawy. Rozpoznając sprawę na skutek apelacji, Sąd Apelacyjny ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, oceniając je jako prawidłowe, nie nasuwające wątpliwości co do ich zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. W ustalonych okolicznościach obejmujących przebieg wypadku z dnia 29 sierpnia 2009 r., rozległość doznanych przez powoda obrażeń ciała, przebieg koniecznego leczenia, jego długotrwałość i uciążliwość, a także trwałe skutki doznanych urazów, argumentacji strony pozwanej jakoby zadośćuczynienie było wygórowane nie sposób podzielić. Trzeba podkreślić – mimo, iż w apelacji zarzuty przyczynienia się poszkodowanego nie zostały powtórzone – że powód chociaż był pod wpływem alkoholu, to jednak przez jezdnię przechodził prawidłowo, a rozmiar umyślnego naruszenia przepisów ruchu drogowego przez sprawcę wypadku, nie dał powodowi żadnych szans jego uniknięcia. Trzeba zwrócić uwagę na wiek powoda. Będąc bardzo młodym człowiekiem został trwale pozbawiony możliwości uczestniczenia w wielu dziedzinach życia. Procentowy wyraz trwałego uszczerbku na zdrowiu może być potraktowany jak główny wyznacznik wysokości należnego zadośćuczynienia. Opinie biegłych lekarzy potwierdzone doświadczeniem życiowym wskazują, że powód w długim okresie czasu intensywnie cierpiał na dolegliwości bólowe związane z przechodzonymi zabiegami chirurgicznymi i rehabilitacją. Pewne jest także to, że szereg dolegliwości będzie powód odczuwał na trwałe. W konsekwencji zadośćuczynienie zasądzone przez Sąd I instancji należy ocenić jako adekwatne do rozmiaru krzywdy, której L. K. doznał w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 29 sierpnia 2009 r.

W apelacji prezentowany jest pogląd, że odsetki ustawowe od zasądzonego zadośćuczynienia należne są od dnia wyrokowania w przedmiocie zadośćuczynienia. Przytoczone w apelacji orzeczenia Sądu Najwyższego i sądów powszechnych wskazują na wadliwe rozumienie istoty problemu związanego z wymagalnością zadośćuczynienia za szkodę niematerialną. Wielokrotnie już Sąd Najwyższy wyjaśniał, iż przyznawanie odsetek ustawowych należy łączyć z wymagalnością roszczenia o zadośćuczynienie, do którego dochodzi niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do zapłaty, stosownie do art. 445 k.c. Wyrok orzekający o zadośćuczynieniu ma deklaratoryjny charakter i nie sprzeciwia się temu zastosowanie do określenia zadośćuczynienia kryteriów wskazanych w art. 363 § 2 k.c., którego celem jest dążenie do możliwie pełnej rekompensaty szkody niemajątkowej, która może zmieniać się w czasie (por. przykładowo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2012 r., I CSK 2/12, LEX Nr 1228578 i orzecznictwo tam powołane). Stanowisko prezentowane w przytoczonym wyroku Sąd Apelacyjny w pełni podziela. W konsekwencji apelację pozwanego ubezpieczyciela jako pozbawioną uzasadnionych podstaw faktycznych i prawnych, Sąd Apelacyjny oddalił.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego uzasadnia przepis art. 98 § 1 k.p.c. wyrażający podstawową w tej dziedzinie zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy. Wysokość zasądzonej kwoty z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego uzasadnia § 6 pkt 6 w związku z § 13 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

bp