Wyrok SA we Wrocławiu z 13 czerwca 2013 r. w sprawie o uchylenie uchwały.

UZASADNIENIE

E. S. w pozwie skierowanym przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w N. wniósł o stwierdzenie nieważności lub nieistnienia uchwały Rady Nadzorczej pozwanej nr (...) z dnia 23.04.2012 r., w sprawie wykluczenia go z członkostwa w pozwanej spółdzielni.

W uzasadnieniu powództwa podniósł, że zaskarżona uchwała nie spełnia warunków formalnych, wymaganych przez bezwzględnie obowiązujące przepisy Prawa spółdzielczego (art. 198 ) oraz zasady Kodeksu Cywilnego (art. 5 i 58 k.c.).

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów procesu.

Na rozprawie w dniu 18.12.2012 r. pełnomocnik powoda wniósł o uchylenie zaskarżonej uchwały.

Wyrokiem z dnia 27.12.2012 r. – sygn. akt I C 347/12, oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawą jego wydania były następujące ustalenia.

Rada Nadzorcza pozwanej Spółdzielni, uchwałą nr (...) z dnia 23.04.2012r. wykluczyła powoda z członkostwa w Spółdzielni z powodu :

- nie respektowania decyzji władz Spółdzielni, zgodnie z §16ust.1 Statutu,

- nie skorzystania ze statutowego prawa żądania zwołania WZCz, zgodnie z § 37 ust. 3 pkt. 2 Statutu Spółdzielni,

- występowania bezpośrednio i pisemnie wobec instytucji zewnętrznych i osób trzecich, podając się za władze Spółdzielni, podpisując się pod dokumentami i używania pieczęci z nazwą Spółdzielni,

- swoim działaniem spowodował powstanie dodatkowych, niezaplanowanych kosztów ogólnych Spółdzielni,

- zatrudnianie, jako władze Spółdzielni osób trzecich, narażając spółdzielnię na dodatkowe koszty,

- podstawą i motywem działania było nie dobro Spółdzielni, a partykularne interesy części mieszkańców b/m przy ul. (...), tj. przeniesienie na nich „za darmo” prawa własności lokali. Tym samym działali w zamiarze spowodowania bardzo dużej szkody finansowej w Spółdzielni.

Uchwała została podjęta jednogłośnie.

Powód był w terminie powiadomiony o posiedzeniu Rady Nadzorczej, na którym miał być rozpatrywany wniosek Zarządu Spółdzielni w sprawie wykluczenia jego z członkostwa w Spółdzielni. W zawiadomieniu wyszczególniono zarzuty stawiane przez Zarząd. Zawiadomienie zawierało pouczenie, iż powód ma prawo być obecny na posiedzeniu i występować na nim w swoim imieniu i w swojej sprawie. Powód nie stawił się na posiedzenie.

Pismem z dnia 07.05.2012 r. pozwana poinformowała powoda o treści uchwały nr (...). oraz sposobie i terminie wniesienia odwołania od uchwały.

W dniu 28.06.2011r. miało się odbyć Walne Zgromadzenie pozwanej Spółdzielni. W dniu 25.06.2011 r. Zarząd poinformował członków, że z powodu choroby i hospitalizacji Prezesa Zgromadzenie nie odbędzie się w wyznaczonym terminie, ale w pierwszym możliwym, po powrocie Prezesa do pracy. Pozwana Spółdzielnia jest małą spółdzielnią, bieżącymi sprawami i remontami zajmuje się w niej Prezes, dlatego też Rada Nadzorcza i Zarząd uznały, iż jego obecność na Zgromadzeniu jest niezbędna. Informacje o tym, że w dniu 28.06.2011r. nie odbędzie się Walne Zgromadzenie zostały wywieszone na drzwiach klatek schodowych, które to częściowo zostały zerwane.

W dniu 28.06.2011 r. około 30 członków przybyło do świetlicy Gimnazjum Nr (...)w N., gdzie miało się odbyć Walne Zgromadzenie, wśród obecnych był powód. Na początku zebrania, jego członkowie zostali poinformowani, przez jednego z uczestników, o odwołaniu Walnego Zgromadzenia, wówczas część osób opuściła świetlicę. Na spotkaniu nie było przedstawicieli Zarządu ani Rady Nadzorczej. Powód wiedział, że termin Walnego Zgromadzenia został zmieniony z powodu choroby Prezesa, nie akceptowała przyczyny dla której je odwołano.

Na przewodniczącego zebrania wybrano powoda E. S., który wraz z biorącą czynny udział w spotkaniu E. N., przekonywali obecnych, że spotkanie jest ważne i stanowi Walne Zgromadzenie. Zaprezentowano sprawozdanie z działalności Zarządu za rok 2010 r. Na zebraniu przyjęto porządek obrad i głosowano m. in. nad uchwałą nr (...) w sprawie udzielenia absolutorium członkom zarządu za 2010r. W wyniku głosowania Prezes Zarządu D. S. i członek Zarządu T. O. nie otrzymali absolutorium, które zostało udzielone tylko członkowi Zarządu B. C.. W trakcie zebrania podjęto również uchwałę o odwołaniu z funkcji członków Zarządu D. S. i T. O. oraz powołano nową Radę Nadzorczą na kadencję 2011 - 2014, w skład której wszedł powód oraz J. K., K. R., S. B. i E. N..

W dniu 30.06.2011r. odbyło się pierwsze posiedzenie Nowo Wybranej Rady Nadzorczej, do Prezydium Rady Nadzorczej wybrano: E. S. jako Przewodniczącego, E. N. – jako Sekretarza i J. K. jako Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej. Rada Nadzorcza powołała także ze swego grona dwóch członków Komisji Rewizyjnej w osobach: E. N. i S. B.. Następnie powódka brała aktywny udział w pracach nowej Rady Nadzorczej.

Na kolejnym posiedzeniu w dniu 09.07.2011r. Rada Nadzorcza podjęła uchwałę o uchyleniu uchwały poprzedniej Rady Nadzorczej nr (...) z dnia 25.05.2011 r. w sprawie wykluczenia z członkostwa w Spółdzielni 14 osób (mieszkańców ul. (...)), m.in. członków nowej Rady Nadzorczej: S. B. i J. K. (1). Ponadto podjęła uchwałę o oddelegowaniu Przewodniczącego Rady Pana E. S. do pełnienia funkcji Prezesa.

W celu „przejęcia władzy” i dokumentów potrzebnych do wpisania nowych władz powód wraz z E. N. i J. K. (2) udali się do siedziby Spółdzielni w dniu 13.07.2011r. Obecni w siedzibie Spółdzielni pracownicy odmówili wydania jakichkolwiek dokumentów i wykonania jakichkolwiek poleceń członków nowej Rady Nadzorczej, informując ich, że sprawa została skierowana do Sądu.

Rada Nadzorcza próbowała także rozwiązać umowę o pracę z Prezesem Zarządu D. S. oraz T. O.. Występowała w imieniu Spółdzielni, m.in. w sprawie użytkowania pomieszczenia na działce przy ul. (...). Podpisy pod pismami złożył powód jako Przewodniczący Rady Nadzorczej strony pozwanej, obok podpisów powoda umieszczona została także pieczątka Przewodniczącego Rady Nadzorczej, przy czym w piśmie z dnia 25.10.2011r. powód podpisał się już jako Prezes Zarządu Spółdzielni MieszkaniowejOświata: w N. , dodatkowo obok podpisu umieścił pieczęć „PREZES ZARZĄDU SP-NI MIESZKANIOWEJ (...) w N. E. S.”.

W dniu 03.08.2011r. Spółdzielnia reprezentowana przez Zarząd: D. S. i T. O. oraz członka Spółdzielni (...) wniosła do Sądu Okręgowego pozew o ustalenie nieistnienia uchwał podjętych na Walnym Zgromadzeniu w dniu 28.06.2011r., ewentualnie o stwierdzenie ich nieważności. Ponadto dotychczasowy Zarząd ustalił nowy termin przesuniętego z dnia 28.06.2011r. Walnego Zgromadzenia na dzień 12.08.2011r.

Nowa Rada Nadzorcza pod przewodnictwem powoda E. S. wystosowała do członków pozwanej Spółdzielni pismo z dnia 08.08.2011r., w którym poinformowała, iż w dniu 28.06.2011r. odbyło się Walne Zgromadzenie, na którym to podjęto szereg obowiązujących już uchwał, wybrano nową Radę Nadzorczą i Zarząd. Ponadto poinformowała członków, iż wszelkie ewentualne decyzje, w tym uchwały, które zostaną podjęte na nielegalnie zwołanym zebraniu w dniu 12.08.2011 r. z mocy prawa zostaną uznane za nieistniejące. Do pisma dołączono protokół w Walnego Zgromadzenia z dnia 28.06.2011 r. oraz stanowisko Rady Nadzorczej w sprawie legalności Walnego Zgromadzenia z dnia 28.06.2011r. Obce osoby roznosiły wyżej wymienione zawiadomienia. Pod zawiadomieniem dostarczonym członkom Spółdzielni podpisał się powód jako Przewodniczący Rady Nadzorczej, użył także pieczęci.

W dniu 12.08.2011r. odbyło się Walne Zgromadzenie Członków Spółdzielni w trakcie którego podjęto uchwały: nr (...) – o ustaleniu niezgodności z prawem i uchyleniu uchwały nr (...) z dnia 28.06.2011r. w sprawie nie przyjęcia sprawozdania z działalności Zarządu za 2010r., nr (...) – o ustaleniu niezgodności z prawem i uchyleniu uchwały nr (...) z dnia 28.06.2011 r. w sprawie nie przyjęcia sprawozdania finansowego Spółdzielni za 2010r., nr (...) – o ustaleniu niezgodności z prawem i uchyleniu uchwały nr(...)z dnia 28.06.2011r. w sprawie nie udzielenia absolutorium członkom Zarządu Spółdzielni za 2010 r., nr (...) – o ustaleniu niezgodności z prawem i uchyleniu uchwały (bez numeru) z dnia 28.06.2011 r. w sprawie odwołania członków zarządu D. S. i T. O., nr (...) – o ustaleniu niezgodności z prawem i uchyleniu wyborów Rady Nadzorczej Spółdzielni na kadencję 2011 – 2014.

Postanowieniem z dnia 08.12.2011r. (sygn. akt OP VIII Ns Rej. KRS (...)) Sąd Rejonowy w Opolu odmówił dokonania wpisu o wykreśleniu dotychczasowych członków Zarządu: D. S. i T. O. oraz wpisania Prezesa Zarządu E. S., jak również wykreślenia wszystkich dotychczasowych członków Rady Nadzorczej oraz wpisania nowo powołanych, także powoda.

Wyrokiem z dnia 31.01.2012 r. Sąd Okręgowy w Opolu w sprawie IC 363/11 stwierdził nieważność zapadłych w dniu 28.06.2011 r. uchwał: nr (...) w przedmiocie przyjęcia sprawozdania z działalności Zarządu Spółdzielni za 2010 r., nr (...) w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania finansowego Spółdzielni za 2010 r., nr (...) w przedmiocie udzielenia absolutorium członkom zarządu za 2010 r., nieoznaczonej numerycznie uchwały w przedmiocie odwołania członków zarządu, nieoznaczonej numerycznie uchwały w przedmiocie wyboru Rady Nadzorczej na kadencję 2011-2014.

Sąd Rejonowy w Nysie wyrokiem z dnia 20.03.2012 r. (sygn. akt IIW 2119/11) uniewinnił powoda E. S. od popełnienia zarzuconego mu czynu tj. wykroczenia z art. 61 § 1 k.w.

W okresie rozłamu w Spółdzielni, tj. od 28.06.2011 r. do stycznia 2012 r. Spółdzielnia ponosiła koszty związane ze stawiennictwem Prezesa i innych członków Zarządu w Sądzie oraz koszty wynagrodzenia prawnika. Nie podejmowano w tym okresie także ważnych dla bieżącego funkcjonowania Spółdzielni decyzji m.in. o remontach. Rada Nadzorcza często spotykała się i obradowała nad sposobem rozwiązania zaistniałej sytuacji zamiast zajmować się bieżącymi sprawami Spółdzielni.

W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, bowiem powód nie wykazał, aby stawiane mu zarzuty w przedmiotowej uchwale były w całości nieprawdziwe, jak również, aby naruszono jakiekolwiek przepisy proceduralne uzasadniające jej uchylenie.

Wskazał ponadto, że wbrew jego twierdzeniom została ona podjęta przez organa do tego uprawniony, którym była prawidłowo wybrana rada nadzorcza pozwanej spółdzielni. Zwrócił przy tym uwagę, że wbrew stanowisku powoda Rada Nadzorcza powołana na Walnym Zgromadzeniu Członków Spółdzielni w dniu 28.06.2011r. nie została wybrana w sposób legalny, co potwierdził prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 31.01.2012 r. stwierdzający nieważność tejże uchwały.

W ocenie Sądu I instancji, mimo lakoniczności uzasadnienia przedmiotowej uchwały, mając na uwadze stan faktyczny ustalony w sprawie, należało uznać za jasne przyczyny, dla których powód został wykluczony ze Spółdzielni. W szczególności za zasadnością tej decyzji miało przemawiać to, że powód wiedział, że walne gromadzenie wyznaczone na dzień 28.06.2011 r. zostało odwołane przez Zarząd, tj. organ uprawniony do jego zwołania, a mimo to uważał, że jest ono ważne i jest legitymowane do podejmowania uchwał, co było nieprawdą. Świadomie zatem zignorował decyzję legalnych organów Spółdzielni, umocowanych do podejmowania decyzji w tym zakresie, w sytuacji, gdy żaden z członków spółdzielni nie jest uprawniony do samodzielnego stwierdzenia ważności tego rodzaju zebrania, tym bardziej kiedy znaczna liczba pozostałych członków nie przybyła na nie, ponieważ zostało ono skutecznie odwołane. Konsekwencją tego było wejście powoda w skład nieprawnie powołanej Rady Nadzorczej, wyrażenie przez niego zgody się pełnienie funkcji prezesa pozwanej spółdzielni i podpisywanie się na pismach kierowanych rzekomo w jej imieniu. Jednocześnie bezpodstawnie utrzymywał, że jest umocowany do tego rodzaju działania, mimo iż, jako osoba obeznana w przepisach z tego zakresu, tak bowiem się powód przedstawia, winien był wiedzieć, że zebranie z dnia 28.06.2008 r. było nieważne. Zwrócił przy tym uwagę, że w zebraniu w dniu 28.06.2011r. uczestniczyły osoby, które zostały wykluczone ze Spółdzielni, o czym również doskonale wiedział.

Zdaniem Sądu I instancji postępowanie powoda spowodowało nie tylko wymierne szkody po stronie pozwanej spółdzielni, w postaci kosztów stawiennictwa do Sądu i zatrudnienia prawnika w sprawach o sygn. akt I C 363/11 i KRS (...), ale także było działaniem wbrew jej interesom, poprzez sparaliżowane jej funkcjonowania na okres 6 miesięcy.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że powód działał na szkodę Spółdzielni i jego dalsze pozostawanie jej członkiem nie da się pogodzić z postanowieniami statutu Spółdzielni i dobrymi obyczajami (zasadami współżycia społecznego). Tym samym zaskarżona uchwała mimo braków wskazanych przez Sąd, uznana została za ważną, a powództwo jako niezasługujące na uwzględnienie zostało oddalone.

O kosztach procesu rozstrzygnął stosownie do jego wyniku.

Apelację od wyroku wniósł powód, który zaskarżając go w całości zarzucił Sądowi Okręgowemu, że przy jego wydaniu dopuścił się:

1. naruszenia przepisów postępowania tj.: art. 322 k.p.c. wraz z naruszeniem prawa materialnego, przez błędną jego wykładnię i pominięcie praw podmiotowych członka: art. 1 §1 zd. 1 w zw. z art. 18 § 1 i art. 24 § 4 i 5 Prawa spółdzielczego przez ich niezastosowanie, w szczególności przyjęcie (wbrew przepisom art. 213 k.p.c.), iż argumentacja strony pozwanej i podejmowane przez nią decyzje mają moc prawną, a nie przepisy ustawy, jak stanowi art. 87 ust. 1 w zw. z art. 7 Konstytucji RP,

2. merytorycznego błędu, polegającego na uznaniu (wbrew przepisowi art. 1 w zw. z art. 752 k.c.), że powód podlega bezwzględnie prezesowi Spółdzielni i podejmowanym przez niego decyzjom albo uchwałom, albowiem nie są to źródła prawa i nie mogą wywierać skutków w stosunkach Spółdzielnia – członek, bowiem „stosunki prawne między spółdzielnią mieszkaniową i jej członkami mają charakter cywilnoprawny, a nie administracyjnoprawny – oparty na podporządkowaniu jednej strony drugiej”,

3. naruszenia art. 233 k.p.c. przez przyjęcie, że pozwanemu nie można zarzucić działania w złej wierze w zakresie czynności będących podstawą wniesionego powództwa, czyli dokonania oceny zgodnie z wolą pozwanego i wedle jego własnego uznania za naganne działań powoda,

4. naruszenia art. 328 §2 k.p.c. przez błędne sformułowanie uzasadnienia zaskarżonego wyroku (pomylenie ustaleń z ocenami) i nieodniesienie się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do podniesionych dowodów i zarzutów przez powoda i w konsekwencji oceny tej sprawy z pominięciem praw podmiotowych przynależnych powodowi jako członkowi spółdzielni – przeto zarzut przez zastosowanie art. 328 § 2 k.p.c. jest nieuzasadniony,

5. naruszenia art. 316 § 1 k.p.c. wskutek nieuwzględnienia bezspornego stanu rzeczy.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o rozpoznanie sprawy w trybie właściwym na podstawie art. 189 w zw. z art. 201 k.p.c. oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny ustalił, co następuje.

Rada Nadzorcza pozwanej Spółdzielni, uchwałą nr (...) z dnia 23.04.2012r. wykluczyła powoda z członkostwa w Spółdzielni z powodu :

- nie respektowania decyzji władz Spółdzielni,

- nie skorzystania ze statutowego prawa żądania zwołania WZCz, zgodnie z § 37 ust. 3 pkt. 2 Statutu Spółdzielni,

- występowania bezpośrednio i pisemnie wobec instytucji zewnętrznych i osób trzecich, podając się za władze Spółdzielni,

- swoim działaniem spowodowała powstanie dodatkowych, niezaplanowanych kosztów ogólnych Spółdzielni,

- podstawą i motywem działania było nie dobro Spółdzielni, a partykularne interesy części mieszkańców b/m przy ul. (...), tj. przeniesienie na nich „za darmo” prawa własności lokali. Tym samym działali w zamiarze spowodowania bardzo dużej szkody finansowej w Spółdzielni.

[ dowód: uchwała Nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w N. z dnia 23 kwietnia 2012 r. - k. 6].

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie mimo tego, że przeważająca część podniesionych w jej ramach zarzutów była nieuzasadniona.

Przystępując do ich oceny, w pierwszym rzędzie należy odnieść się do zarzutu naruszenia przez Sąd I Instancji art. 328 §2 k.p.c., bowiem jego uwzględnienie uzasadniałoby uchylenie zaskarżonego wyroku, bez rozpatrywania pozostałych zarzutów, jako bezprzedmiotowych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie zasługiwał on na uwzględnienie, bowiem pisemne uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera wszystkie elementy, jakie winno ono zawierać, w świetle brzmienia niniejszego przepisu. W szczególności została w nim wskazana podstawa faktyczna rozstrzygnięcia sprawy, z powołaniem się na dowody na jakich została ona oparta, jak również podstawa prawna wyroku, z przytoczeniem przepisów mających w tym przypadku zastosowanie. Z ustaleniami dokonanymi przez Sąd Okręgowy oraz zastosowaną przez ten Sąd oceną prawną można się nie zgadzać, jednakże nie stanowi to podstawy do skutecznego sformułowania zarzutu naruszenia omawianej regulacji. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zaskarżony wyrok, poddaje się kontroli instancyjnej, gdyż nie budzi wątpliwości, mając na uwadze treść jego pisemnego uzasadnienia, na czym oparł się Sąd I Instancji dochodząc do przekonania, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego za nietrafne należało również uznać zarzuty apelującego, odnośnie prawidłowości poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych. Ustalenia te wymagały zmiany jedynie w tej części, która odnosiła się do rzeczywistej treści zaskarżonej uchwały. Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, Sąd I Instancji wskazał, że podstawą ustaleń faktycznych – co do przyczyn wykluczenia powoda - jest uchwała Rady Nadzorczej z dnia 23.04.2012 r. (k. 6), jednakże w treści ustaleń przytoczył przyczyny wykluczenia, objęte treścią zawiadomienia Zarządu o tej uchwale (k.4).

W pozostałym zakresie ustalenia faktyczne, na jakich oparł się Sąd Okręgowy, w ocenie Sądu Apelacyjnego, znajdowały pełne oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, dlatego też stały się one podstawą rozpoznania przedmiotowej apelacji.

Przy takich ustaleniach, Sąd Apelacyjny nie podzielił jednakże dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny prawnej zgłoszonego w pozwie roszczenia.

Na wstępie rozważań w tym przedmiocie należy wskazać, że z akt niniejszej sprawy wynika, że powód pierwotnie sformułował swoje żądanie jako pozew o stwierdzenie nieważności przedmiotowej uchwały bądź też jej nieistnienia, a dopiero na rozprawie w dniu 18.12.2012 r. podał, że domaga się jej uchylenia. Mimo tego, że żądania te są rozbieżne, to brak jest podstaw do uznania, że w toku niniejszego procesu doszło do zmiany przedmiotowej powództwa, bowiem w istocie nie budziło wątpliwości, ani stron niniejszego sporu, ani też sądu, że od początku sprawa ta obejmowała żądanie uchylenia przedmiotowej uchwały. Zwrócić należy uwagę, że powód wskazał właściwą podstawę prawną tego roszczenia w treści uzasadnienia pozwu, a braku precyzji w sformułowaniu żądania należy upatrywać w tym, że do dnia w/w rozprawy, nie był reprezentowany przez fachową obsługę prawną.

Rozważając zasadność żądania pozwu należy wskazać, że zgodnie z art. 24 §2 ustawy prawo spółdzielcze wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić w wypadku, gdy z jego winy umyślnej lub z powodu rażącego niedbalstwa, dalsze pozostawanie w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu spółdzielni lub dobrymi obyczajami. Statut określa przyczyny wykluczenia (w rozstrzyganej sprawie przyczyny wykluczenia członka pozwanej Spółdzielni zostały wskazane w §19 jej statutu -k. 7). Zgodnie z brzmieniem art. 24 §4 w/w ustawy wykluczenia lub wykreślenia może dokonać, stosownie do postanowień statutu, rada nadzorcza albo walne zgromadzenie spółdzielni, przy czym zgodnie z §5 tego przepisu, organ, który podjął uchwałę w sprawie wykreślenia albo wykluczenia, ma obowiązek zawiadomić członka na piśmie wraz z uzasadnieniem o wykreśleniu, albo wykluczeniu ze spółdzielni w terminie dwóch tygodni od dnia podjęcia uchwały. Uzasadnienie powinno w szczególności przedstawiać motywy, którymi kierował się organ spółdzielni uznając, że zachowanie członka spółdzielni wyczerpuje przesłanki wykluczenia albo wykreślenia określone w statucie.

Stosowanie do powyższych przepisów podstawą żądania uchylenia uchwały podjętej w przedmiocie wykluczenia mogą być zarówno zarzuty merytoryczne jak i formalne.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do kwestii formalnych związanych z zawiadomieniem powoda o podjęciu w jego sprawie przedmiotowej uchwały. Jak wynika z materiału dowodowego uchwalę w przedmiocie wykluczenia powoda ze spółdzielni podjęła Rada Nadzorcza Spółdzielni (k. 6), a zatem organ do tego uprawniony, stosowanie do art. 24 § 4 ustawy Prawo spółdzielcze oraz jej statutu. Zgodnie z § 5 tego artykułu, ten sam organ, który wydał uchwałę miał obowiązek zawiadomienia powod o podjętej decyzji, a zawiadomienie miało zawierać uzasadnienie z podaniem motywów podjęcia uchwały. Jak wynika jednakże z akt sprawy zawiadomienia tego dokonano w sposób nieprawidłowy, bowiem za pośrednictwem Zarządu Spółdzielni (k. 4). W tej sytuacji należało uwzględnić, że uzasadnienie sporządzone w zawiadomieniu z dnia 7.05.2012 r. (k. 4) zostało sporządzone przez inny organ niż ten, który podjął uchwałę, więc nie spełnia przesłanek uzasadnienia, o którym mowa w art. 24 §5 ww. ustawy. Sąd rozstrzygając sprawę był związany jedynie uzasadnieniem sporządzonym przez organ, który wydał sporną uchwałę (k. 6). W tym miejscu trzeba wskazać, że w uzasadnieniu sporządzonym przez Radę Nadzorczą wskazanych jest pięć przyczyn wykluczenia (k. 6), a w zawiadomieniu jest ich sześć (k. 4), bowiem Zarząd Spółdzielni dodatkowo wskazał w zawiadomieniu jako przyczynę wykluczenia „zatrudnianie, jako władze Spółdzielni osób trzecich, narażając Spółdzielnię na dodatkowo koszty”. Wskazanie tej przyczyny miało miejsce po wydaniu uchwały i to przez inny organ niż wydający uchwalę. Sąd Apelacyjny pominął zatem tą przyczynę. Takie sformułowanie zawiadomienia (k.4) i uzasadnienia tego zawiadomienia należało ocenić jako nieprawidłowość, która nie mogła mieć jednakże wpływu na treść zaskarżonej uchwały z dnia 23.04.2012 r.

Zakres kognicji Sądu badającego powództwo o uchylenie uchwały w przedmiocie wykluczenia ze spółdzielni jest ograniczony jedynie do przyczyn wykluczenia, które wyraźnie zostały wymienione w treści uchwały, w wykonaniu obowiązku wynikającego z art. 24 § 5 ww. ustawy. Nie jest dopuszczalne formułowanie przez spółdzielnię po wydaniu uchwały lub w toku postępowania sądowego nowych zarzutów, na potwierdzenie zasadności uchwały lub rozszerzenie wskazanych w jej uzasadnieniu zarzutów (por. wyrok s.apel. w Katowicach z dnia 5.12.20132 r., IACa 1114/12, LEX nr 1267298). Postępowanie o uchylenie uchwały ma potwierdzić lub wykluczyć wskazane w uchwale przyczyny podjęcia określonej decyzji przez organy Spółdzielni. W szczególności postępowanie sądowe nie otwiera drogi do ujawnienia tego rodzaju zarzutów (dodatkowych, nowych) dopiero po zaskarżeniu uchwały przez powoda.

Niewątpliwie dokonanie zawiadomienia o podjęciu uchwały przez organ nieuprawniony należało uznać za nieprawidłowe, jednakże nie miało wpływu na treść rozstrzygnięcia. W ocenie Sądu Apelacyjnego sytuacja ta powodowała jedynie przerzucenie na stronę pozwaną skutków, dotyczących rozpoczęcia biegu terminu do zaskarżenia uchwały i ewentualnie zachowania tego terminu przez powoda. Jednak nie było kwestią sporną, że powód o wydaniu uchwały dowiedział się, a pozew został złożony w terminie.

Przedmiotem badania była zatem uchwała rady nadzorczej w takim kształcie, jakim zapadła na posiedzeniu z dnia 23.04.2012 r.

W ramach badania kwestii formalnych wydanej uchwały, stosowanie do art. 24 § 5 ustawy Prawo spółdzielcze, przede wszystkim należało zbadać, czy uchwała ta posiadała uzasadnienie. Brak tego elementu uniemożliwia bowiem zweryfikowanie decyzji organu spółdzielni, pod względem jej merytorycznej zasadności.

Jak wynika z treści przedmiotowej uchwały (k. 6) Rada Nadzorcza opatrzyła ją bardzo lakonicznym uzasadnieniem odnoszącym się do zaistnienia pięciu przyczyn, które miały uzasadniać wykluczenie powoda z grona członków pozwanej spółdzielni. Jego ogólnikowa treść nie pozwala na jednoznaczne wnioski, co do tego jakie konkretnie zdarzenia stały się podstawą postawienia tych zarzutów.

Nie jest w szczególności wystarczające wskazanie w uzasadnieniu uchwały, że przyczyną taką było „nie respektowanie decyzji władz Spółdzielni” (pierwsza ze wskazanych w uchwale przyczyn jej podjęcia). Tak szeroko zakreślone spektrum nie pozwala na zweryfikowanie jakiego rodzaju decyzji powód, jako członek Spółdzielni, miałby nie przestrzegać, jakie jego zachowania miałyby uzasadniać postawienie tego zarzutu oraz kiedy miały one mieć miejsce.

Również określenie, że powód „występował bezpośrednio i pisemnie wobec instytucji zewnętrznych i osób trzecich, podając się za władzę Spółdzielni” (trzecia przyczyna) nie nosi cech sporządzenia uzasadnienia w taki sposób, który podlegałby weryfikacji. Niewątpliwie w trakcie postępowania potwierdziło się, że w czasie istnienia w Spółdzielni „dwuwładzy” powód podawał się za prezesa spółdzielni. Jednak jak podniesiono powyżej uzasadnienie uchwały winno wskazywać – co najmniej przykładowo - w jakich okolicznościach powód powoływał się na to, że sprawuje tą funkcję, aby w trakcie postępowania sądowego okoliczność tę potwierdzić lub wykluczyć. Ze względu na obowiązek konkretyzacji już w uchwale przyczyn wykluczenia postępowanie sądowe nie jest etapem, na którym dokonuje się tego typu ustaleń w celu konwalidacji uchwały.

Analogiczne uwagi odnoszą się do czwartej z podanych w uchwale przyczyn, dotyczących spowodowania dodatkowych, niezaplanowanych kosztów ogólnych Spółdzielni. Uchwała nie odnosi się do żadnego rodzaju kosztów. W tym przypadku także dopiero na etapie postępowania sądowego doszło do ustalenia o jakiego rodzaju koszty chodziło.

Przechodząc do merytorycznej oceny wskazanych w uchwale przyczyn wykluczenia powoda z członków pozwanej spółdzielni, w pierwszym rzędzie należy zwrócić uwagę, że ustawodawca art. 24 §2 prawa spółdzielczego zadecydował, że podstawą jej podjęcia mogą być jedynie zdarzenia wynikające z winy członka spółdzielni i to winy kwalifikowanej przez rażące niedbalstwo lub umyślność, a nie każdą postać winy. Oznacza to, że niewystarczające jest przypisanie członkowi spółdzielni winy nieumyślnej w postaci lekkomyślności, czy niedbalstwa, o ile nie jest ono rażącym niedbalstwem. Wyznaczenie granicy między niedbalstwem, a rażącym niedbalstwem jest dokonywane w okolicznościach danego wypadku i jest obarczone pewnym „luzem ocennym” w sytuacjach granicznych. Stwierdzenie, że czynności były podjęte z rażącym niedbalstwem jest możliwe, gdy czynności te w sposób oczywisty wykraczają poza granice tego luzu (por. wyrok SN z dnia 4.12.2008 r., ICNP 72/08, LexPolonica nr 2072688). Sąd Apelacyjny podziela stanowisko, że rażące niedbalstwo oznacza zaniedbania będące na granicy winy umyślnej (por. wyrok SN z dnia 22.04.2004 r., II CKN 142/2003, LexPolonica nr 366439).

Rozpatrując wskazane w uchwale przyczyny w kontekście możliwości przypisania powodowi winy, o jakiej mowa w art. 24 § 2 ustawy Prawo spółdzielcze, Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że ta przesłanka jego wykluczenia nie ziściła się.

Za oczywiście nieuzasadnione należy uznać stanowisko pozwanej spółdzielni, że niepodjęcie przez powoda działań w trybie § 37 ust. 3 pkt 2 jej Statutu, tj. nieskorzystanie z prawa żądania zwołania Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni (druga z przesłanek wykluczenia) mogłoby być rozpatrywane w kategoriach zawinienia. Brak jest jakichkolwiek podstaw do oceny, że określone prawo spółdzielcze (prawo do żądania zwołania WZCz) można konwertować na obowiązek, a tym bardziej, aby nieskorzystanie z tego prawa oceniać w kategoriach spraw zawinionych, sankcjonowanych wykluczeniem ze spółdzielni.

Jak już wskazano powyżej zaskarżona uchwala nie została należycie uzasadniona, co do przyczyn wymienionych w pozycjach pierwszej, trzeciej i czwartej, co powoduje, że nawet ustalenie w trakcie postępowania sądowego nieprawidłowości w zachowaniu powoda nie mogło stanowić podstawy do oddalenia powództwa. Niezależnie od tego, również przy aprobacie stanowiska Sądu Okręgowego, że braki w uzasadnieniu przedmiotowej uchwały nie rzutują na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy, w ocenie Sądu Apelacyjnego powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Niewątpliwie w trakcie postępowania dowodowego ustalone zostało, że zarzuty stawiane powodowi wiążą się z okresem tzw. „dwuwładzy” w Spółdzielni tj. pomiędzy 28.06.2011 r. i 01.2012 r., oraz podejmowanymi wówczas przez niego czynnościami. W tym czasie powód podawał się za członka organów spółdzielni, podejmował w jej imieniu czynności, nie respektował decyzji „konkurencyjnych” organów Spółdzielni oraz w wyniku jego zabiegów doszło do podjęcia uchwały o uchyleniu wcześniej podjętej uchwały w sprawie wykluczenia grona osób, z członków spółdzielni.

Należało jednakże wziąć pod uwagę, w jakich okolicznościach doszło do tego, że powód podjął tego rodzaju działania. Nie było sporne w sprawie, że zwołanie Walnego Zgromadzenia na dzień 28.06.2011 r. zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w tym w szczególności w sposób zgodny z art. 40 § 1 ustawy Prawo spółdzielcze. Brak jest jednakże podstaw do uznania za trafne stanowiska Sądu Okręgowego, że okoliczności w jakich doszło do jego odwołania, dają podstawę do uznania, że powód umyślnie, czy też na skutek rażącego niedbalstwa, bezpodstawnie miał nierespektować tej decyzji władz spółdzielni, a w konsekwencji podejmować działania, które stały się podstawą postawienia mu zarzutów, objętych przedmiotową uchwałą. Po pierwsze nie można podzielić oceny, że choroba prezesa Spółdzielni może być uzasadnioną przyczyną odwołania walnego zgromadzenia. Należy traktować taką okoliczność jako zdarzenie losowe, które nie stanowi przeszkody w normalnym funkcjonowaniu Spółdzielni, zwłaszcza gdy zarząd spółdzielni liczył trzech członków. W pełni zatem uzasadnione były zastrzeżenia powoda, co do merytorycznej zasadności przyczyna odwołania walnego zgromadzenia. Nadto należy wskazać, że materiał dowodowy zebrany w niniejszej sprawie, nie daje bynajmniej podstaw do uznania, że zawiadomienie o odwołaniu Walnego Zgromadzenia dotarło do członków Spółdzielni, skoro część zawiadomień wywieszonych na klatkach schodowych została zerwana. Z tego względu nie można wykluczyć, że członkowie którzy stawili się na Walne Zgromadzenie mogli pozostawać w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie zachodzą przesłanki do uznania, że walne zgromadzenie może się odbyć, a podjęte w ramach tego zgromadzenia uchwały są wiążące dla Spółdzielni i jej członków. Należy przy tym mieć na uwadze, że żaden z przepisów ustawy Prawo spółdzielcze nie reguluje trybu odwołania Walnego Zgromadzenia, a zatem należałoby uznać, że tryb ten powinien być analogiczny jak w przypadku zwoływania Walnego Zgromadzenia (art. 40 §1 ustawy Prawo spółdzielcze). Wyrażone zostały również w literaturze przedmiotu, że wobec ustawowego obowiązku zwoływania Walnego Zgromadzenia (art. 39 § 1 ustawy Prawo Spółdzielcze – przynajmniej raz w roku w ciągu sześciu miesięcy po upływie roku obrotowego) do odwołania Walnego Zgromadzenia ma zastosowanie art. 61 zd. 2 k.c., a więc, że do odwołania Walnego Zgromadzenia niezbędna jest zgodna wszystkich adresatów oświadczenia o zwołaniu zgromadzenia, a nawet, że zastosowanie mogą mieć tu przepisy o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli o zwołaniu zgromadzenia (art. 84 -88 k.c.) (por. K. Pietrzykowski, M. Wrzołek-Romańczuk, „Dopuszczalność odwołania walnego zgromadzenia” PPH 2000/12/1-6). Kwestie związane z odwołaniem Walnego Zgromadzenia nie są zatem jednoznacznie regulowane w przepisach i wymagają odwołania do wykładni prawa. Brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, że powód winien dysponować tak specjalistyczną wiedzą z zakresu interpretacji, a przy tym winien był bezkrytycznie przyjąć za trafne zajęte w tym zakresie stanowisko przez władze spółdzielni. Dodatkowo należało uwzględnić, że Zgromadzenie zwołane na dzień 28.06.2011 r. miało charakter obligatoryjny, zgodnie z art. 39 §1 ustawy Prawo spółdzielcze, co dodatkowo pozwalało na wniosek, że w ocenie powoda Walne Zgromadzenie winno być przeprowadzone i nie mogło być odwołane ze względu na niedyspozycję jednego z członków zarządu.

Te wszystkie okoliczności mogły spowodować, że powód był w uzasadnionym, choć błędnym przekonaniu, że został powołany do pełnienia funkcji w Spółdzielni w prawidłowy i skuteczny sposób i że to on reprezentuje Spółdzielnię oraz podejmuje w jej imieniu i na jej rachunek czynności, a zatem m.in. podpisuje w imieniu Spółdzielni pisma. Z tego względu nie można przypisać mu winy umyślnej lub winy nieumyślnej w postaci rażącego niedbalstwa w rozumieniu ar. 24 § 2 ustawy Prawo spółdzielcze, w odniesieniu do tych działań.

Rozstrzygając o kwestii winy powoda, należało również nawiązać do treści uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego w O. z dnia 8.12.2011 r. (sygn. akt – OP VIII Ns Rej. KRS (...)). Sąd ten odmawiając wpisu w KRS zmian w składzie zarządu i rady nadzorczej Spółdzielni nie odniósł się bynajmniej, do kwestii ważności walnego zgromadzenia z dnia 28.08.2011 r.. Wskazał w uzasadnieniu tej decyzji, że sprawa ta będzie przedmiotem innych postępowań, a podstawę odmowy wpisu powiązał z innymi przyczynami tj. niezachowaniem warunku tajności głosowania. Na podstawie daty wydania postanowienia w postępowaniu rejestrowym można wnioskować, że do powoda postanowienie to mogło dotrzeć najwcześniej około 10.12.2011 r., a uprawomocniło się najwcześniej w drugiej połowie grudnia 2011 r. Skoro działania powoda, z którymi strona pozwana wiązała podstawę do wykluczenia ustały w styczniu 2012 r., to słuszne wydaje się stwierdzenie, że już po uzyskaniu pierwszego orzeczenia, w którym zakwestionowana została legitymacja powoda do działania w imieniu Spółdzielni, zaprzestał on podejmowania zarzucanych mu czynności.

Należało uwzględnić również, że w postępowaniu, które toczyło się przed Sądem Rejonowym w N., II Wydziałem Karnym Sekcją do Spraw Wykroczeń (sygn. akt – II W 2119/11) zapadł wyrok uniewinniający powoda obwinionego o to, że przywłaszczył sobie stanowisko Prezesa Zarządu Spółdzielni, tj. o czyn z art. 61 § 1 k.w. (k.8). Nie zachodziła zatem w sprawie okoliczność związania sądu cywilnego skazującym wyrokiem karnym (art.11 k.p.c.).

Odnosząc się z kolei do kwestii „uwłaszczenia członków spółdzielni” (piąta przesłanka wskazana w uchwale) to nie można pominąć, że powód nie podejmował tych czynności we własnym interesie. Miał bowiem już wykupione mieszkanie, zaś uchwała odnosząca się do przeniesienia własności lokali dotyczyła osób trzecich, których racje były dla niego przekonywujące.

Wszystkie okoliczności sprawy przemawiały zatem za uchyleniem zaskarżonej uchwały.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok poprzez uwzględnienie powództwa, a w konsekwencji tego rozstrzygnięcia, stosownie do wyniku procesu, na podstawie art. 98 k.p.c. orzekł o jego kosztach (pkt 1). Na zasądzoną na rzecz powoda – jako wygrywającego spór, od strony pozwanej – jako przegrywającej, kwotę złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 200 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości minimalnej 180 zł i opłata od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

W punkcie 2 wyroku Sąd Odwoławczy orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego, które wygrał w całości powód (art. 98 k.p.c.). Na koszty te w łącznej wysokości 335 zł złożyła się – opłata od apelacji w wysokości 200 zł i 135 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, poniesionych na tym etapie procesu.

Już tylko na marginesie należało wskazać, że niewątpliwie na skutek oczywistej pomyłki powód wskazał, że miało dojść w niniejszej sprawie do naruszenia art. 322 k.p.c., który to przepis odnosi się do żądań o zasądzenie sumy pieniężnej, a więc roszczeń o zapłatę, a te nie były przedmiotem sporu.

MW