Wyrok SA we Wrocławiu z 16 lipca 2014 r. w sprawie o nieumyślne spowodowanie śmierci.

UZASADNIENIE

D. P. został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 6 listopada 2013 r. w K. przy ul. (...), przewidując możliwość spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu H. W. i godząc się na to, popchnął w/w, stojącego na drabinie opartej o elewację budynku, w wyniku czego w/w spadł z wysokości ok. 4 metrów na podłoże wykonane z kostki brukowej, czym spowodował u niego obrażenia ciała w postaci urazu czaszkowo-mózgowego z licznymi złamaniami kości czaszki i krwiakiem przymózgowym, urazu klatki piersiowej z odmą pourazową i krwiakiem do jamy opłucnowej z zatrzymaniem krążenia, które to obrażenia skutkowały śmiercią H. W. w dniu 14 listopada 2013 r.

tj. o przestępstwo z art. 156 § 3 kk,

II.  w okresie od maja 2013 r. do sierpnia 2013 r. w K. przy ul. (...), wbrew przepisom ustawy, uprawiał znaczną ilość ziela konopi innych niż włókniste w ilości 40 krzaków, a następnie, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, poprzez zbiór, ususzenie i zmielenie wytworzył z nich znaczną ilość środka odurzającego w postaci ziela konopi innych niż włókniste w ilości nie mniejszej niż 1 kg,

tj. o przestępstwo z art. 63 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii i art. 53 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii przy zast. art. 11 § 2 kk,

III.  w okresie od sierpnia 2013 r. do września 2013 r. w K. i Z., działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, udzielił nieustalonym osobom środka odurzającego w postaci ziela konopi innych niż włókniste w ilości łącznej nie mniejszej niż 1 kg za łączną kwotę nie niższą niż 17.000 złotych,

tj. o przestępstwo z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 kk,

IV.  w okresie od połowy września 2013 r. do 06 listopada 2013 r. w K. przy ul. (...) wbrew przepisom ustawy uprawiał znaczną ilość ziela konopi innych niż włókniste w ilości 61 krzaków,

tj. o przestępstwo z art. 63 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

Sąd Okręgowy w Opolu wyrokiem z dnia 27 marca 2014 r. sygn. akt III K 14/14:

1.  w ramach czynu opisanego w punkcie I aktu oskarżenia uznał D. P. za winnego tego, że w dniu 6 listopada 2013 r. w K. przy ul. (...), nie chcąc dopuścić do wejścia do mieszkania przez niezamknięte okno szarpał się z H. W. stojącym na drabinie opartej o elewację budynku, który w wyniku wzajemnego szarpania się spadł z wysokości ok. 4 metrów na podłoże wykonane z kostki brukowej i doznał obrażeń ciała w postaci urazu czaszkowo-mózgowego z licznymi złamaniami kości czaszki i krwiakiem przymózgowym, urazu klatki piersiowej z odmą pourazową i krwiakiem do jamy opłucnowej z zatrzymaniem krążenia, które to obrażenia skutkowały następnie śmiercią H. W. w dniu 14 listopada 2013 roku, a którego to skutku oskarżony nie przewidywał i na jego wystąpienie się nie godził, chociaż przy zachowaniu ostrożności wymaganej w danych okolicznościach mógł skutek taki przewidzieć, tj. uznał go za winnego czynu z art. 155 k.k. i za to na podstawie art. 155 k.k. wymierzył mu karę 4 (czterech) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

2.  uznał D. P. za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie II aktu oskarżenia, to jest przestępstwa z art. 63 ustęp 3 i art. 53 ustęp 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomani w zw. art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 53 ustęp 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii przy zastosowaniu art. 11 § 3 k.k. i art. 33 § 2 k.k. wymierzył mu karę 5 (pięciu) lat pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 50 (pięćdziesięciu) stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 20 (dwadzieścia) złotych,

3.  uznał D. P. za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie III aktu oskarżenia, to jest przestępstwa z art. 59 ustęp 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności oraz na podstawie art. 45 § 1 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa przepadek równowartości osiągniętej korzyści majątkowej w kwocie 17000 (siedemnastu tysięcy) złotych,

4.  uznał D. P. za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie IV aktu oskarżenia, to jest przestępstwa z art. 63 ustęp 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii i za to na podstawie art. 63 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii wymierzył mu karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności,

5.  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. za zbiegające się przestępstwa wymierzył oskarżonemu D. P. karę łączną 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności, na poczet, której na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył mu okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 6 listopada 2013 roku do dnia 27 marca 2014 roku,

6.  na podstawie art. 70 ustęp 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł przepadek dowodów rzeczowych opisanych szczegółowo w wykazie dowodów rzeczowych 4/14 księgi depozytów rzeczowych Sądu Okręgowego w Opolu pod pozycją 1-2, 5-47 oraz zabezpieczone krzaki konopi i suszu roślinnego opisane szczegółowo w wykazie dowodów rzeczowych nr 1/6/14 pod pozycją 1-7 (karta 252-255 akt sprawy) i zarządził ich zniszczenie,

7.  na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. zwrócił E. S. (1) drabinę zapisaną w księdze depozytów rzeczowych Sądu Okręgowego w Opolu pod numerem 4/14,

8.  na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego D. P. na rzecz Skarbu Państwa opłatę w kwocie 800 (osiemset) złotych i obciążył go poniesionymi wydatkami w sprawie w kwocie 1656,66 złotych.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego, zarzucając:

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia polegający na przyjęciu, że oskarżony „szarpał się z pokrzywdzonym stojącym na drabinie”, podczas gdy nie ma przekonujących dowodów za takim twierdzeniem, a wręcz jest to okoliczność nie do udowodnienia,

2.  Błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia polegający na przyjęciu, że oskarżony w okresie od maja 2013r. do sierpnia 2013r. w K. uprawiał znaczną ilość ziela konopi innych niż włókniste w ilości 40 krzaków podczas, gdy na udowodnienie tej okoliczności nie przedstawiono żadnego przekonującego dowodu,

3.  Błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia polegający na przyjęciu, że oskarżony w okresie od sierpnia do września 2013r. w Z. i K. udzielił nieustalonym osobom środka odurzającego w postaci ziela konopi innych niż włókniste w łącznej ilości nie mniejszej niż 1 kg za łączną kwotę 17.000 zł podczas gdy na udowodnienie tej okoliczności nie przedstawiono żadnego przekonującego dowodu,

4.  Rażącą niewspółmierność kary polegającą na wymierzeniu oskarżonemu za pierwszy z przypisanych czynów stypizowany w art. 155 k.k., tj. nieumyślne spowodowanie śmierci, kary w górnych granicach ustawowego wymiaru, tj. 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, za drugi z opisanych w akcie oskarżenia czynów kary 5 lat pozbawienia wolności oraz za czwarty z przypisanych czynów kary 3 lat pozbawienia wolności.

Wskazując na powyższe zarzuty obrońca wniósł o:

1.  Zmianę orzeczenia w punkcie 1 częsci dyspozytywnej poprzez wyeliminowanie z opisu czynu określenia „ szarpał się z H. W.” i „ w wyniku wzajemnego szarpania” i wymierzenie za ten czyn kary pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia,

2.  Zmianę orzeczenia w punkcie 2 części dyspozytywnej poprzez uniewinnienie od zarzucanego czynu, ewentualnie wymierzenie za ten czyn wyłącznie kary pozbawienia wolności w dolnych wymiarze ustawowego zagrożenia,

3.  Zmianę orzeczenia w pkt 3 części dyspozytywnej poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu oraz uchylenia w całości orzeczonego środka karnego w postaci przepadku równowartości osiągniętej korzyści majątkowej w kwocie 17.000,00zł,

4.  Zmianę orzeczenia w punkcie 4 części dyspozytywnej poprzez wymierzenie za ten czyn kary pozbawienia wolności w dolnym wymiarze zagrożenia ustawowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna w części dotyczącej zarzutu rażącej niewspółmierności kary. W pozostałej części na uwzględnienie nie zasługiwała.

Nie dopuścił się Sad Okręgowy błędu w ustaleniach faktycznych przyjmując, że oskarżony jest sprawcą przypisanego mu występku z art. 155 k.k. Prawidłowe są ustalenia Sądu meriti, że oskarżony został chwycony rękami w okolicach pasa przez H. W., po czym oskarżony wyrwał się z rąk pokrzywdzonego, co skutkowało utratą równowagi i upadkiem pokrzywdzonego z drabiny na betonowe podłoże. Ustalenia powyższe opierały się po części na samych wyjaśnieniach oskarżonego, ale przede wszystkim na zeznaniach świadka E. S. (2).

Brak w apelacji i jej uzasadnieniu przekonującego tj. logicznego, znajdującego oparcie w treści całości dowodów wywodu, iż twierdzenia świadka, iż doszło do szamotaniny pomiędzy oskarżonym D. P., a pokrzywdzonym H. W., która spowodowała jego upadek nie odpowiadają prawdzie. Świadek ten bowiem konsekwentnie zeznawał, że pomiędzy stronami konfliktu doszło do kontaktu fizycznego i oddziaływania siłą oskarżonego na pokrzywdzonego wskutek którego doszło do upadku pokrzywdzonego. Ustalenie o wzajemnym „szarpaniu” , co prawda mało precyzyjne, nawiązuje wprost do wypowiedzi świadka. Podczas przesłuchania w dniu zdarzenia świadek zeznał bowiem: „ zaczęli się szarpać, a w zasadzie złapali się chyba za ubrania. Trwało to jedynie chwilę, gdy ten mężczyzna pchnął H.”( k 2 verte). W czasie konfrontacji z oskarżonym podał : „Z tego wnioskuję, że H. został zepchnięty z tej drabiny, to skoro wszedł na górę i była też szarpanina i spadł to musiało być coś takiego, że został zepchnięty. To wszystko” ( k 220). Świadek potwierdził swoje zeznania w toku rozprawy głównej : „ Na pewno między nimi była szarpanina. To było 2-3 sekundy” (k350). Wymowa powyższych zeznań jest oczywista.

Obrońca kwestionując wiarygodność zeznań świadka skupia się na mało istotnych detalach(str.3 apelacji). Istotnie, zgodnie z twierdzeniami skarżącego, świadek zeznawał nieco odmiennie w pewnych szczegółach, jednak jest to naturalne dla zdarzeń o szybkim, dynamicznym przebiegu, a zwłaszcza nagłych, którym towarzyszy strach i głęboki stres. Na ogół w takich sytuacjach relacje świadków dotyczące zdarzenia nie są dokładne i konsekwentne. Nie w tym więc rzecz, czy różnią się one w szczegółach, lecz w tym, czy różnią się one w kwestiach istotnych. Sąd Okręgowy dostrzegając pewne niejasności w relacji E. S. (2) zasadnie odmówił wiarygodności twierdzeniom świadka, że H. W. został zepchnięty z drabiny przez oskarżonego. Słusznie natomiast dał wiarę zeznaniom świadka w zakresie, w którym twierdzi, że między oskarżonym a pokrzywdzonym doszło do zwarcia, a oddziaływanie fizyczne oskarżonego na pokrzywdzonego spowodowało upadek tego drugiego. W tej bowiem kwestii zeznania świadka jawiły się jako jasne, stanowcze i konsekwentne.

Ustaleń Sądu Okręgowego nie podważa bezsporny fakt, że wchodzący po drabinie pokrzywdzony w jednej ręce trzymał pismo z wypowiedzeniem umowy najmu, które chciał wręczyć oskarżonemu. Utrudniało to niewątpliwie utrzymanie równowagi na drabinie, co nie niweczy ustalenia, że do jej utraty doszło wskutek działania oskarżonego.

Nie trzeba wiadomości specjalnych, aby wiedzieć, że upadek na twarde, betonowe podłoże może spowodować niebezpieczny uraz, a w efekcie chorobę zagrażającą zdrowiu, i w konsekwencji życiu pokrzywdzonego. Choć więc sprawca zdarzenia nie godził się, ani nie przewidywał spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pokrzywdzonego skutkującego śmiercią ofiary to nie można mieć wątpliwości, że swym działaniem, polegającym na chwytaniu pokrzywdzonego, wyrywaniu się z jego uchwytu, w celu uniemożliwienia dostania się do mieszkania, uruchomił proces doprowadzający w efekcie do jego śmierci. Występujący związek przyczynowy między jego działaniem, a śmiercią pokrzywdzonego jest oczywisty. Choć ustalono, że oskarżony śmierci tej nie chciał oraz nie godził się na nią to jednak jego doświadczenie życiowe wynikające choćby z wieku, braku zaburzeń w sferze zdrowia psychicznego trafnie doprowadziły Sąd orzekający do wniosku, że przy zachowaniu należytej ostrożności mógł taki skutek przewidzieć. Odpowiada w takiej sytuacji za śmierć, jako skutek nieobjęty umyślnością zachowań w stosunku do pokrzywdzonego prowadzących do jego upadku i uderzenia o podłoże oraz następnie obrażeń ciała w postaci urazu czaszkowo-mózgowego z licznymi złamaniami kości czaszki i krwiakiem przymózgowym, urazu klatki piersiowej z odmą pourazową i krwiakiem do jamy opłucnowej z zatrzymaniem krążenia, które to obrażenia skutkowały zgonem pokrzywdzonego, co w efekcie upoważniało Sąd I instancji do przypisania mu czynu z art. 155 k.k. wobec wyczerpania znamion przedmiotowych i podmiotowych tego występku.

Nie zasługują na uwzględnienie zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych wskazane w pkt 2 i 3 petitum apelacji.

Skarżący zarzuca, że Sąd I instancji nie zweryfikował właściwie przyznania się do winy oskarżonego, przypisując mu sprawstwo czynów przypisanych w punktach II i III części rozstrzygającej. Oczywiście, że ocena, czy przyznanie się oskarżonego do winy nie budzi wątpliwości powinna być oparta na rozważeniu całokształtu okoliczności zawartych w wyjaśnieniach oskarżonego. Nie można więc ograniczyć się jedynie do oparcia na deklaracji oskarżonego o przyznaniu się do winy, gdy treść dalszych wyjaśnień oskarżonego przeczy tej deklaracji lub poddaje ją w wątpliwość. Przyznanie się do winy może być uznane za dowód tylko wtedy, gdy nie budzi wątpliwości, nie powinno mieć wewnętrznych sprzeczności, jak i pozostawać w sprzeczności z innymi zgromadzonymi w sprawie dowodami. Wymogom takim odpowiadają kwestionowane wyjaśnienia oskarżonego. Są one spójne z pozostałą częścią materiału dowodowego, tj. protokołami oględzin mieszkania położonego w K. przy ul. (...) ( k 12-16, 51-54, 155-157, 158-161, 260-261), protokołem tymczasowego zajęcia mienia ruchomego ( k 39-42) , opinią biegłego z zakresu chemii J. P. (k 203-205, 384), kserokopią zeszytu prowadzonego przez pokrzywdzonego ( k 162-192).

Ustalenia Sądu Okręgowego o sprzedaży przez oskarżonego nieustalonym osobom ziela konopi także nie są dowolne, tak jak stara się to przedstawić skarżący w apelacji, skoro także opierają się na słusznie uznanych za wiarygodne wyjaśnieniach oskarżonego (k 47-50), pozostających w zgodzie z pozostałymi dowodami, wyżej już wymienionymi.

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się o tyle zasadna, iż w wyniku jej złożenia zaistniała konieczność zmiany zaskarżonego wyroku i obniżenia kar orzeczonych wobec oskarżonego D. P. za czyny przypisane w punkcie I i II części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku. Kary te, jakkolwiek mieściły się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględniały jednak w sposób właściwy dyrektyw wymiaru kary określonych w art. 53 k.k. - innymi słowy były karami niesprawiedliwymi.

Sąd meriti wymierzając oskarżonemu D. P. karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności za czyn przypisany w punkcie I części rozstrzygającej nie uwzględnił należycie motywacji i sposobu zachowania sprawcy, a także stopnia naruszenia ciążących na nim obowiązków. Nader istotną okolicznością łagodzącą jest, że naruszenie przez oskarżonego reguł ostrożności nie stwarzało bardzo wysokiego prawdopodobieństwa skutku śmiertelnego, choć skutek taki był dla oskarżonego przewidywalny. Sam skutek w postaci śmierci pokrzywdzonego nie może wpływać obciążająco, ponieważ jest znamieniem przypisanego oskarżonemu przestępstwa. Nie można również stracić z pola widzenia nierozważnego zachowania pokrzywdzonego, który zdecydował się na próbę wtargnięcia przez okno po drabinie do mieszkania zajmowanego przez oskarżonego. Wreszcie korzystnie wpływa na wymiar kary fakt, że oskarżony przeprosił rodzinę zmarłego i wyraził skruchę z powodu popełnienia przestępstwa.

W tych okolicznościach Sąd Apelacyjny uznał za słuszne zmienić zaskarżony wyrok i obniżyć orzeczoną wobec oskarżonego D. P. za czyn przypisany w punkcie I części rozstrzygającej karę pozbawienia wolności do 3 lat.

Wymierzając karę za czyn przypisany w punkcie II części rozstrzygającej Sąd meriti nie uwzględnił należycie postawy prezentowanej przez D. P. w trakcie niniejszego procesu. Już wyżej bowiem zwrócono uwagę, że ustaleń dotyczących popełnienia przestępstwa dokonano w dużej mierze w oparciu o wyjaśnienia tego oskarżonego. Tego rodzaju postawa w procesie nie może pozostać bez wpływu na karę jaka winna być wymierzona sprawcy przestępstw. Nie można także zaakceptować tak dużej dysproporcji kar orzeczonych za przestępstwa przypisane w punktach 2 i 3, skoro stopień ich społecznej szkodliwości jest porównywalny. W tym stanie rzeczy zmieniono zaskarżony wyrok w punkcie II części rozstrzygającej obniżając karę wymierzoną D. P. do 3 lat pozbawienia wolności.

Nie budzi zastrzeżeń wysokość kar pozbawienia wolności, wymierzonych oskarżonemu D. P. za czyny przypisane w punktach III i IV części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku, a także wysokość kary grzywny orzeczonej za czyn przypisany w punkcie II. Sąd Okręgowy słusznie orzekł również przepadek równowartości osiągniętej korzyści majątkowej w kwocie 17 000 zł ( za czyn przypisany w pkt III cz. rozstrzygającej).

Takie kary uznać należy za właściwe, uwzględniające dyrektywy sędziowskiego wymiaru kary określone w art. 53 k.k. jak również stopień społecznej szkodliwości czynów oraz cele kar, które mają osiągnąć wobec sprawcy. Wymierzone kary są współmierne do stopnia winy, okoliczności, a także rozmiarów szkody, jaką wyrządził oskarżony.

W rezultacie powyższych zmian utraciło moc orzeczenie o karze łącznej. Sąd Apelacyjny wymierzył oskarżonemu na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk karę łączną 6 lat pozbawienia wolności stosując – tak jak Sad I instancji – zasadę asperacji. Zastosowanie zasady absorpcji wykluczały przede wszystkim brak bliskiego związku przedmiotowo-podmiotowego pomiędzy czynem przypisanym w punkcie I, a czynami przypisanymi w punktach II-IV części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku, a także dotychczasowa wielokrotna karalność oskarżonego, świadcząca o jego demoralizacji, skutkującej potrzebą długotrwałej izolacji.

Na podstawie art. 63 § 1 zaliczono oskarżonemu na poczet orzeczonej kary okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania w sprawie od dnia 6 listopada 2013 roku do 16 lipca 2014 roku.

Z uwagi na treść wydanego wyroku, na zasadzie art. 626 § 1 k.p.k. i art. 636 § 1. Sąd odwoławczy zasądził od oskarżonego D. P. na rzecz Skarbu Państwa wydatki za postępowanie odwoławcze, nadto wymierzył mu opłatę za obie instancje w wysokości 800 złotych. Opłata została wyliczona w oparciu o treść art. 10 ust.1 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 5 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 marca 1973r. o opłatach w sprawach karnych.