Wyrok SA we Wrocławiu z 26 września 2013 r. w sprawie o zwolnienie od egzekucji.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy oddalił powództwo (...) z siedzibą w S. przeciwko Bankowi (...) w Z., A. B., J. Z. i M. Z. o zwolnienie od egzekucji i orzekł o kosztach postępowania.

Sąd ten ustalił, że H. W. (1) jest członkiem zarządu oraz udziałowcem kilkudziesięciu spółek prawa handlowego w różnych państwach. Funkcję członka zarządu pełni także w spółce (...) sp. z o.o. w K. oraz w powodowej spółce.

Decyzją z dnia 21 maja 2008 r., sygn. akt WGN.6018-C/1/2008, Starosta (...) po rozpoznaniu wniosku (...) sp. z o.o. w K. zezwolił na trwałe wyłączenie z produkcji rolnej 1,9014 ha z działki (...), położonej w obrębie C., z przeznaczeniem pod budowę obiektów trwale związanych z terenem, tj. hali produkcyjnej, drogi, placu, chodników oraz zbiornika przeciwpożarowego.

Powyższa nieruchomość przed rozpoczęciem prac była działką nieuzbrojoną technicznie oraz niezagospodarowaną. (...) sp. z o.o. po uzyskaniu powyższego zezwolenia przystąpiła do realizacji inwestycji. Dokonano uzbrojenia technicznego działki, doprowadzono energię elektryczną oraz wodę. W toku dalszych prac wykonano roboty ziemne polegające na wykonaniu drogi dojazdowej do drogi głównej, place, zbiornik wodny. Ponadto w celu zamontowania hali, w której miała być prowadzona produkcja, wykonano fundamenty w postaci płyty zbrojonej z posadzką przemysłową o powierzchni 1.000 m 2, wzniesiono ściany hali oraz zamontowano łukowe poszycie segmentowe. Na tak przygotowanym terenie następnie zamontowano elementy hali, która została sprowadzona z Kanady.

(...) sp. z o.o. w K. stała się użytkownikiem powyższej hali na podstawie umowy leasingu zawartej w (...). W tym czasie członkiem zarządu tej spółki był G. K. (1).

Montaż hali polegał na zamontowaniu na powyższym poszyciu karbowanych i wygiętych pasów blachy o szerokości 1,50 m. Skręcenie tych elementów prowadziło do powstania pokrycia dachowego o łuku o rozpiętości 21 m. Następnie każdy taki łuk montowany był przy pomocy dźwigu i dokręcany na szerokości 1,50 m do fundamentów przy pomocy 4 zabetonowanych gwintowanych prętów. Cała hala została zmontowana z ponad 30 takich łuków, ma wysokość 9,30 m i długość 50,30 m, oraz powierzchnię 1.028,40 m 2.

Hala ta podzielona jest na część produkcyjną i socjalną. Pierwsza składa się z dwóch hal maszyn, a druga z pomieszczeń dla pracowników i pomieszczeń technicznych.

Hala może być w zdemontowana z powyższego podłoża w terminie około 3 tygodni i zamontowana w innym miejscu.

Produkcja na terenie powyższej hali, polegająca na wytwarzaniu paletów paliwa energetycznego ze słomy, została uruchomiona w dniu 1 sierpnia 2009 r.

Opłaty leasingowe za hale były opłacane do września 2010 roku, po czym leasingodawca rozwiązał umowę z powodu zaprzestania spłat. Z tej przyczyny H. W. (1), członek zarządu (...) sp. z o.o. w K., zwrócił się do P. W. o pomoc w prowadzeniu zakładu w C., gdyż sam nie był w stanie dopilnować związanych z tym spraw w związku z zarządzeniem innymi spółkami na terenie Europy, Azji oraz Ameryki. Osoba ta informowała go przy nadarzających się okazjach o trudnościach związanych z funkcjonowanie zakładu w C..

W związku z zaleganiem ze spłatę rat leasingowych przez (...) sp. z o.o. w K., H. W. (1) jako członek zarządu powódki, podjął decyzję o przejęciu spłaty tych rat.

W dniu 24 lutego 2011 r. we W. powódka jako kupująca zawarła z (...) S.A. jako sprzedającym, przy udziale (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. jako korzystającym, umowę sprzedaży.

Przed treścią umowy jej strony wskazały, iż sprzedający zawarł z korzystającym:

a) umowę leasingu operacyjnego Nr (...), na podstawie której oddał do używania korzystającemu L. do paletyzacji słomy,

b) umowę leasingu operacyjnego Nr (...), na podstawie której oddał do używania korzystającemu Wagę (...) najazdową

c) umowę leasingu finansowego Nr (...), na podstawie której oddał do używania korzystającemu halę prefabrykowaną.

Ponadto strony wskazały, że umowy, o których mowa powyżej zostały rozwiązane z przyczyn leżących po stronie korzystającego, w wyniku czego korzystający zobowiązany jest do zapłaty sprzedającemu kwoty 2.055.357,80 zł, a kupujący poręczył za zobowiązania korzystającego wynikające z umów, o których mowa w punktach (...).

Zgodnie z:

-

§ 1 pkt 1 umowy: sprzedający sprzedaje kupującemu rzeczy opisane w punktach (...) powyższej preambuły za łączną cenę 289.616,69 zł i 579.821,30 franków szwajcarskich netto powiększoną o podatek VAT w stawce 23% na którą składają się:

-

kwota 546.195,81 CHF netto powiększona o podatek VAT w stawce 23% płatny w złotych polskich obliczony na podstawie średniego kursu NBP z dnia poprzedzającego zawarcie niniejszej umowy, będąca ceną rzeczy wskazanej w punkcie 1 !it. a) preambuły,

-

kwota 33.625,49 CHF netto powiększona o podatek VAT w stawce 23% płatny w złotych polskich obliczony na podstawie średniego kursu NBP z dnia poprzedzającego zawarcie niniejszej umowy, będącą ceną rzeczy wskazanej w punkcie 1 lit. b) preambuły,

-

kwota 289.616,69 zł netto powiększona o podatek VAT w stawce 23% będąca ceną rzeczy wskazanej w punkcie 1 Sit c) preambuły

-

§ 2 umowy niniejszej umowy zgodnie oświadczyły, że rzeczy będące przedmiotem sprzedaży znajdują się w posiadaniu Korzystającego (pkt 1); kupujący oświadczył, że znany jest mu stan techniczny rzeczy będących przedmiotem sprzedaży oraz że nie wnosi i nie będzie wnosił w przyszłości w stosunku do Sprzedającego roszczeń dotyczących tego stanu (pkt 2); sprzedający oświadczył, że jest właścicielem rzeczy będących przedmiotem, a także że rzeczy te wolne są od wad prawnych oraz jakichkolwiek praw osób trzecich, a także nie są przedmiotem zastawu rejestrowego ani przedmiotem postępowania mającego na celu ustalenie praw własności do tych rzeczy (pkt 3); sprzedaż rzeczy wymienionych w punkcie 1 lit. a) - c) preambuły następuje z wyłączeniem rękojmi za wady rzeczy sprzedanych.

Pismem z dnia 20 sierpnia 2011 r. (...) S.A. poinformowała powódkę, iż w związku z dokonaniem przez nią przelewów na kwoty 289.616,69 zł oraz 579.821,30 franków szwajcarskich wraz z podatkiem VAT, zobowiązania powódki jako kupującego na podstawie powyższej umowy z dnia 24 lutego 2011 r. zostały wykonane.

H. W. (1) przebywał na terenie Polski w związku z zawarciem powyższej umowy.

Powódka po zawarciu powyższej umowy nie ustanawiała swojego przedstawiciela na terenie Polski, ani nie udzielała nikomu pełnomocnictwa odnośnie reprezentowania jej w sprawach związanych z korzystaniem z powyższej hali produkcyjnej. H. W. (1) prosił tylko P. W., aby interesował się sprawami związanymi z działalnością zakładu produkcyjnego w C. i informował go sprawach z tym zakładem związanych. Ten ostatni nie przekazywał jednak jemu żadnych informacji związanych z powyższym, gdyż liczył, że sam będzie w stanie poradzić sobie z zadłużeniem zakładu oraz prowadzeniem produkcji w tym zakładzie.

Po zawarciu powyższej umowy (...) sp. z o.o. korzystała nadal z hali zamontowanej na terenie nieruchomości położonej w C. na podstawie umowy zawartej z powódką.

Przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Ząbkowicach Śląskich toczy się postępowanie egzekucyjne o sygn. akt I KM 1876/11. W jego toku komornik dokonał zajęcia nieruchomości zabudowanej budynkiem pod produkcję palet z słomy, działki nr (...) o pow. 1,9014 ha położonej w miejscowości C., której właścicielem jest (...) sp. z o.o. w K..

Powyższy Komornik dokonał obwieszczenia o licytacji z tej nieruchomości na dzień 23 sierpnia 2012 r.

W dniu 14 września 2011 r. H. W. (1) działając jako Prezes zarządu (...) sp. z o.o. w K. oraz zakładu w C. przy ul. (...), upoważnił P. A. W. do reprezentowania i podejmowania wszelkich decyzji w sprawach zarządzania, finansowych, nadzoru nad pracownikami oraz własnością (...) sp. z o.o. w C. na terenie Polski oraz zagranicznych kontrahentów.

Działając na podstawie powyższego pełnomocnictwa, P. W. kilkukrotnie pismami z dnia 12 stycznia, 23 marca, 20 kwietnia 2013 r. zawracał się do Banku (...) w Z. o wstrzymanie egzekucji z nieruchomości położonej w C., zawieszenie spłaty zobowiązań powyższej spółki w stosunku do tego pozwanego. Wskazał, iż trwają przygotowania do rozpoczęcia produkcji na terenie nieruchomości w C., zajętej przez komornika. P. W. kontaktował się także osobiście z pracownikami i członkami zarządu powyższego banku. W toku tych kontaktów przedstawiał się jako pełnomocnik dr H. W..

P. W. po uzyskaniu w sierpniu 2012 roku informacji o przystąpieniu przez komornika do licytacji nieruchomości w C., poinformował o tym H. W.. Następnie w dniu 16 sierpnia 2012 r. wspólnie udali się oni do siedziby pozwanego banku w Z. w celu przeprowadzenia rozmów związanych ze wstrzymaniem tej egzekucji. Po tym H. W. (1) wyjechał z Polski celem przeprowadzenia konsultacji z doradcami prawnymi. Po tygodniu wrócił celem złożenia pozwu wszczynającego niniejsze postępowanie.

Ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie dokumentacji przedłożonej oraz wnioskowanej w pismach procesowych przez strony, której autentyczność nie była kwestionowana przez stronę przeciwną, dokumenty przedłożone przez pełnomocnika pozwanego banku na rozprawie w dniu 8 maja 2013 r., a także na podstawie zeznań świadków R. S., G. K. (1), P. W. oraz przesłuchania H. W..

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo podlega oddaleniu. Odnosząc się do zarzutu pozwanych, że powództwo zostało wniesione po upływie terminu wskazanego w art. 841 § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy uznał, że zarzut ten nie jest uzasadniony. Jako decydującą okoliczność Sąd ten przyjął stan wiedzy organu tej spółki, która domaga się zwolnienia przedmiotu spod egzekucji. H. W. (1) o zajęciu spornej hali dowiedział się w czasie wizyty w Polsce w połowie sierpnia 2012 r. od P. W. i to wtedy kiedy komornik dokonał już obwieszczenia o licytacji nieruchomości w C.. Nie miał tej wiedzy w styczniu 2012 r. Zatem powódka zachowała termin do wniesienia powództwa.

Natomiast w ocenie Sądu Okręgowego zasadnym okazał się zarzut pozwanego banku, że przedmiotowa hala została nabyta przez powódkę na podstawie umowy sprzedaży, która okazała się nieważna, gdyż dotyczyła sprzedaży części składowej rzeczy.

Sąd ten wskazał na przepis art. 47 § 1 – 3 k.c., zgodnie z którym część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Pojęcie części składowej rzeczy ma zastosowanie do rzeczy o złożonej budowie. W przypadku połączenia rzeczy ruchomej z nieruchomością gruntową, ta ostatnia zawsze pełni role rzeczy nadrzędnej. Rozstrzygając czy mamy do czynienia z częścią składową należy brać pod uwagę zarówno połączenie w sensie gospodarczym jak i fizycznym. Obie te więzi winny wskazywać na zamiar połączenia rzeczy dotąd samodzielnej z rzeczą nadrzędną nie dla przemijającego użytku, który z kolei nie jest równoznaczny z użytkiem krótkotrwałym. Można w tym przypadku przyjmować kryteria subiektywne, a więc wolę osoby dokonującej połączenia, kryteria obiektywne, a więc elementy dostrzegalne dla zewnętrznego obserwatora, w tym przede wszystkim sposób połączenia, lub kombinację obu kryteriów.

W ocenie Sądu Okręgowego sporna hala produkcyjna został połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową. Przede wszystkim brak jest okoliczności wskazujących na to, że przedmiot ten miałby być połączony z nieruchomością dla przemijającego użytku. Przeciwnie od samego początku połączenie to miało mieć charakter trwały. Już z decyzji Starosty (...) 21.05.2008 r. wynika, że wyłączenie gruntów z produkcji rolnej działki nr (...) zostało dokonane z przeznaczeniem pod budowę obiektów trwale związanych z terenem, tj. hali produkcyjnej, drogi, placu, chodników oraz zbiornika p.poż. Demontaż spornej hali gdzie produkowano palety słomy wiązałby się z całkowitym zaprzestaniem prowadzonej działalności. Bez znaczenia według Sądu Okręgowego jest to, że hala ta może być zdemontowana i ponownie zamontowana w innym miejscu. Sposób połączenia rzeczy z nieruchomością, a więc i trwałość tego połączenia nie decyduje o tym, że hala ta nie powinna być uważana za cześć składową nieruchomości. Jak zaznaczył Sąd Okręgowy przedmiotowa hala zgodnie z umową sprzedaży z 24.02.2011 r. była przedmiotem leasingu na podstawie umowy między (...) S.A. a (...) sp. z o.o. w K..

Powód nie przedłożył tej umowy. Brak było zatem podstaw do przyjęcia, że strony te w tym kontrakcie postanowiły o tym, że połączenie z gruntem jest dokonywane tylko do przemijającego użytku.

Na tej podstawie Sąd Okręgowy wyprowadził wniosek, że umowa sprzedaży z 24 lutego 2011 r. zawarta między (...) S.A. a (...) jest nieważna na podstawie art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 47 § 1 k.c., gdyż dotyczyła sprzedaży części składowej rzeczy, tj. spornej hali produkcyjnej połączonej z nieruchomością. Powód na podstawie tego kontraktu nie nabył więc rzeczy, której dotyczy to postępowanie, a więc jego prawa nie mogły zostać naruszone przez egzekucję prowadzona przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ząbkowicach Śląskich.

Wyrok ten zaskarżyła strona powodowa w całości.

W apelacji zarzuciła:

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 47 § 1 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęci, że hala produkcyjna prefabrykowana będąca przedmiotem zajęcia komorniczego, stanowi część składowa zajętej nieruchomości gruntowej; art. 58 § 1 k.c. przez jego zastosowanie i przyjęcie, że umowa sprzedaży z 24.02.2011 r. zawarta miedzy (...) S.A. a (...) w zakresie hali prefabrykowanej jest nieważna;

- naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną, a nie swobodna ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a to decyzji Starosty (...) z 21.05.2008 r. poprzez przyjęcie, że zmiana charakteru wykorzystania gruntu miała mieć charakter trwały oraz zeznań H. W. w zakresie w jakim wskazują one na to, że miały miejsce ustalenia z G. K., iż hala miała mieć mobilny charakter, a także zeznań G. K., w których stwierdził, że sporna hala produkcyjna może być zdemontowana, a następnie zamontowana w innym miejscu i błędne uznanie, że nie mają te zeznania znaczenia dla ustalenia statusu prawnego tejże hali.

Wskazując na te zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Wniosła także na podstawie art. 76 kpc o zawiadomienie (...) S.A. o toczącym się postępowaniu w celu umożliwienia temu podmiotowi przystąpienia do procesu po stronie powoda (interwenienta ubocznego) z uwagi na interes prawny w rozstrzygnięciu sprawy na korzyść powoda.

Pozwany Bank (...) w Z. w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy poczynił ustalenia faktyczne na podstawie prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego i tym samym Sąd Apelacyjny uznał, że nie zachodzi podstawa do uzupełnienia ustaleń faktycznych w rozpoznawanej sprawie. Zatem ustalenia Sądu pierwszej instancji przyjął za własne i na ich podstawie rozpoznał niniejszą sprawę w granicach zarzutów oraz wniosków apelacyjnych.

Apelacja podlega oddaleniu. Nie mogą być uwzględnione przedstawione w niej zarzuty naruszenia prawa procesowego i prawa materialnego. art. 233 § 1 kpc statuuje zasadę uprawnienia sądu do swobodnej oceny materiału dowodowego. Twierdzenie powoda, że opisane w zarzucie dowody zostały ocenione niezgodnie z jego intencją, nie oznacza naruszenia art. 233 § 1 kpc. Ocena dowodów należy do sądu orzekającego, zaś zarzut dotyczący oceny dowodów nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej ich oceny, natomiast powinien odwoływać się do argumentów uzasadniających rażące naruszenie ustanowionej w tym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów.

Powód ogranicza zarzut do własnych wniosków, które wobec zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego są błędne. Nie można bowiem zarzucić Sądowi Okręgowemu, aby przy ocenie materiału dowodowego popełnił błędy w logice rozumowania czy też brak jego wszechstronnej oceny.

Decyzja starosty (...) z 21.05.2008 r. nie miała w ocenie tego Sądu podstawowego i decydującego znaczenia dla oceny, że hala produkcyjna jest trwale związana z gruntem. Służyła natomiast wnioskowi, że gdyby było inaczej to już na etapie tegoż postępowania administracyjnego, jakże istotnego dla wyłączenia gruntów z produkcji rolnej, spółka (...) jednoznacznie wskazywała, że także hala produkcyjna będzie trwale związana z gruntem, a nie tylko na określony czas, czy też na czas wykonania określonego zadania gospodarczego. Myli się skarżący kiedy twierdzi, że powyższa decyzja nie nakładała obowiązku, a jedynie upoważniała (...) do posadowienia na przedmiotowej nieruchomości obiektów trwale z gruntem związanych. Jeżeli „upoważnienie” to danie komuś prawa do wykonania pewnych określonych czynności, to nie można tego „upoważnienia” odrywać od wykonania tychże czynności, jak to sugeruje skarżący, który tym zabiegiem oddziela „uprawnienie” od „obowiązku”. Przecież „obowiązek” to konieczność zrobienia czegoś wynikająca z nakazu – tutaj administracyjnego czy też szerzej – prawnego. Logicznym zatem jest, że po stronie spółki (...) istniał obowiązek wybudowania hali trwale związanej z terenem.

Nie można odmówić logiki wspartej zasadami doświadczenia życiowego, odmowie wiarygodności zeznań G. K. (3) i H. W. co do „mobilnego charakterem przedmiotowej hali” jeśli się zważy, że obaj byli zainteresowani wynikiem rozstrzygnięcia.

Z zestawionych wyżej dowodów bardziej wiarygodnym jest ocena zachowania spółki (...), w kontekście celu jakiemu miała służyć przedmiotowa hala, na etapie postępowania administracyjnego, czyli brak intencji „mobilności”, niż na etapie postępowania po zawarciu umowy dotyczącej tej hali i postępowania sądowego kiedy ta „mobilność” się ujawniła.

Nie zmienia tej oceny „kategoryczność” zeznań tychże osób, co podkreśla skarżący, nawet przy subiektywnych kryteriach oceny ustaleń i zamiarów zainteresowanych podmiotów.

Zatem ocenie dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy nie można zarzucić dowolności, braku logiki czy też wszechstronnej oceny.

Z okoliczności sprawy niewątpliwie wynika, że połączenie przedmiotowej hali z gruntem miało od początku charakter stały i trwały. Nie zmienia tej oceny możliwość demontażu jej zasadniczych elementów i zamontowania w innym miejscu. Brak jest podstaw do przyjęcia, że wolą właściciela było połączenie jej z gruntem tylko do przemijającego użytku.

Przeczą temu wykonane prace budowlane takie jak fundamenty z płyty zbrojonej z posadzką przemysłową, ściany hali, łukowe poszycie segmentowe oraz sposób montażu karbowanych i wygiętych pasów blachy, które po strąceniu stanowiło łukowe pokrycie dachowe o rozpiętości 21 cm. Każdy łuk dokręcany był do fundamentów przy pomocy zabetonowania gwintowanych prętów.

Trafnie wskazał Sąd Okręgowy, że rozstrzygając czy mamy do czynienia z częścią składową należy brać pod uwagę zarówno połączenie w sensie gospodarczym jak i fizycznym. Słusznie też uznał, że obie te więzi wskazują na zamiar połączenia rzeczy dotąd samodzielnych z rzeczą nadrzędną nie dla przemijającego użytku.

Powyższe trafne wnioski zaprzeczają zasadności zarzutu skarżącego naruszenia prawa materialnego. Należy zgodzić się z oceną Sądu pierwszej instancji, że umowa zawarta przez powoda z (...) S.A. jest nieważna na podstawie art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 47 § 1 k.c., gdyż dotyczyła części składowej rzeczy, tj. przedmiotowej hali produkcyjnej połączonej z nieruchomością gruntową.

Powód na podstawie tej umowy nie nabył rzeczy, o której zwolnienia spod egzekucji wnosił. Nie zostały zatem naruszone jego prawa przez prowadzone postępowanie egzekucyjne.

Odnośnie wniosku o zawiadomienie (...) S.A. o toczącym się postępowaniu na podstawie art. 76 k.p.c., to zwrócić należy uwagę, że przystąpienie interwenienta (samoistnego lub zwykłego) reguluje przepis art. 77 kpc. Zatem swe wstąpienie do sprawy interwenient uboczny powinien zgłosić w piśmie, w którym poda jaki ma interes prawny we wstąpieniu i do której ze stron przystępuje. Pismo to należy doręczyć obu stronom. Takie zgłoszenie do sprawy ze strony (...) S.A. nie nastąpiło.

Nie ma też podstaw, aby wniosek powoda traktować jako dopozwanie w trybie art. 194 § 3 kpc, skoro takiego wniosku nie złożył.

Z powyższych przyczyn apelację jako bezzasadną należało oddalić (art. 385 kpc).

Orzeczenie o kosztach postępowania znajduje uzasadnienie w przepisie art. 98 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc.

bp