Wyrok SA we Wrocławiu z 17 września 2015 r. w sprawie o zapłatę.

UZASADNIENIE

Z. N. domagał się zasądzenia na jego rzecz od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego w D. 300.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego oraz 349.267,35 zł tytułem odszkodowania. Roszczenia powód wywodził ze skutków długotrwałego procesu karnego toczącego się przeciwko niemu od roku 2001 do 21 stycznia 2014 r., kiedy to został prawomocnie uniewinniony.

Strona pozwana reprezentowana przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wnosiła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu. W toku postępowania strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia.

Sąd Okręgowy w Świdnicy wyrokiem z dnia 12 marca 2015 r. zasądził od pozwanego Skarbu Państwa na rzecz powoda 50.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4 lipca 2014 r., w pozostałym zakresie powództwo oddalił i zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 6.685,10 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił przebieg postępowania karnego toczącego się przeciwko powodowi, w szczególności zaś przebieg procesu karnego, nie pomijając żadnej z istotnych czynności procesowych sądu karnego. Podstawą ustaleń były akta sprawy karnej prowadzonej w pierwszej instancji przez Sąd Rejonowy w D.. Dokonując oceny ustalonych faktów, Sąd Okręgowy stwierdził, że powód nie przedstawił dowodów na poparcie żądań związanych z odszkodowaniem za utracone na skutek postępowania karnego korzyści. Same tylko twierdzenia powoda, Sąd uznał za niewystarczające.

Odnośnie do zadośćuczynienia za krzywdę, Sąd Okręgowy stwierdził, że wieloletni proces karny naruszył dobra osobiste powoda, a to „godność i swobodę wyboru spędzania czasu jako element wolności”. Sąd ocenił, że kwota 50.000 zł w należytym stopniu rekompensuje uszczerbek o charakterze niemajątkowym. Odnosząc się do zarzutu przedawnienia roszczenia Sąd stwierdził jego niezasadność. Jako podstawę prawną uwzględnienia powództwa Sąd Okręgowy wskazał art. 6 k.c. oraz art. 24 k.c. w związku z art. 448 k.c.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniosła Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa podnosząc zarzuty naruszenia:

1. art. 23 k.c. w zw. z art. 448 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że prawo do rzetelnego i sprawnego procesu stanowi dobro osobiste, którego naruszenie uzasadnia przyznanie powodowi zadośćuczynienia;

2.  art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 2 ust. 2 i art. 16 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843, dalej „ustawa o skardze na przewlekłość postępowania") poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że w postępowaniu karnym poradzonym przeciwko powodowi doszło do przewlekłości postępowania oraz że przewlekłość ta obejmowała całe postępowanie karne;

3.  art. 442 1 § 1 k.c. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i błędne przyjęcie, że czyn pozwanego miał charakter ciągły, wobec czego w sprawie nie nastąpiło przedawnienie roszczenia;

4.  art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i zasądzenie odsetek od 4 lipca 2014 r. oraz poprzez błędne uznanie, że z chwilą doręczenia pozwu roszczenie powoda stało się wymagalne, a pozwany popadł w opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia.

Wnioski apelacji zmierzały do zmiany zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości i zasądzenia od powoda na rzecz apelującego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Oznacza to, że przedmiotem rozpoznania przez Sąd Apelacyjny w sprawie niniejszej pozostaje wyłącznie ta część roszczenia powoda, którą Sąd pierwszej instancji uwzględnił. Z powyższym zastrzeżeniem Sąd Apelacyjny stwierdza, iż podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy oraz ich ocenę prawną. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie może budzić wątpliwości, że trwający ponad dwanaście lat proces karny przez swą długotrwałość w sposób rażący naruszył dobra osobiste powoda. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej w art. 45 ust. 1 gwarantuje każdemu prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Proces karny nie może trwać kilkanaście lat bez naruszenia elementarnych praw człowieka do wolności, bezpieczeństwa, równego traktowania, nie pozbawiania widoków na przyszłość, niezakłóconego życia w rodzinie i środowisku lokalnym. W czasie, gdy człowiek pozostaje pod presją zarzutów aktu oskarżenia i toczy się przeciwko niemu proces karny, wszystkie wymienione dobra osobiste są naruszone. Zasądzona przez Sąd Okręgowy kwota zadośćuczynienia z całą pewnością nie jest wygórowana w obliczu ustalonych i w istocie niespornych faktów. Trafnie Sąd Okręgowy wskazał podstawę prawną orzeczenia w części uwzględniającej powództwo.

Zarzuty apelacji strony pozwanejnależy ocenić jako bezzasadne. Nie ma racji strona skarżąca wskazując na naruszenie art. 23 k.c. i art. 448 k.c., jako że prawo rzetelnego i sprawnego procesu nie stanowi dobra osobistego. Jak to już wcześniej wyjaśniono, długotrwały proces karny narusza konkretne dobra osobiste człowieka, które to dobra pozostają pod ochroną prawa. Błędny jest zarzut naruszenia art. 417 § 1 k.c. w związku z art. 2 ust. 2 i art. 16 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy(…) bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U Nr 179, poz. 1843 ze zm.). Czas trwania procesu karnego przeciwko powodowi był niedopuszczalnie długotrwały. W toku postępowania nie ujawniono żadnych nadzwyczajnych okoliczności usprawiedliwiających tę długotrwałość.

Zarzut naruszenia art. 442 1 § 1 kc jest chybiony. Jak wskazał Sąd Okręgowy, wytoczenie powództwa nastąpiło przed upływem trzech lat od zakończenia procesu karnego, a więc od momentu, w którym wiedza o naruszeniach dóbr osobistych stała się pełna.

Sprawa terminu wymagalności roszenia o zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie dóbr osobistych była wielokrotnie przedmiotem rozważań sądów, w tej liczbie Sądu Najwyższego. Przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji wymagalności roszczenia od daty doręczenia pozwanemu pozwu jest trafne i zgodne z utrwalonymi już poglądami judykatury. Zatem także zarzut naruszenia art. 455 k.c. w związkuz art. 481 § k.c. okazał się nietrafny.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c., apelację oddalono.