Art. 1103. Sprawy rozpoznawane w procesie należą do jurysdykcji krajowej,
jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę
w Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 1103¹. § 1. Sprawy małżeńskie oraz sprawy dotyczące małżeńskich
stosunków majątkowych należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy:
1) oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce
zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma
miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej,
lub
2) małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed
wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu
w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
3) małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu
miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania
lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
4) oboje małżonkowie są obywatelami polskimi.
§ 2. Jurysdykcja krajowa jest wyłączna, jeżeli oboje małżonkowie są
obywatelami polskimi oraz mają miejsce zamieszkania i miejsce zwykłego pobytu
w Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 3. Jurysdykcja krajowa w sprawie małżeńskiej obejmuje także orzekanie
o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi małżonków.

Art. 1103². § 1. Sprawy ze stosunków między rodzicami i dziećmi należą do
jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy:
1) dziecko albo przysposobiony lub przysposabiający mają miejsce zamieszkania
lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej lub
2) powód, jeżeli nie jest nim dziecko, ma co najmniej od roku bezpośrednio przed
wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu
w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
3) powód, jeżeli nie jest nim dziecko, jest obywatelem polskim i ma co najmniej od
sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce
zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
4) powód i pozwany są obywatelami polskimi.
§ 2. Jurysdykcja krajowa jest wyłączna, jeżeli wszystkie osoby występujące jako
strony są obywatelami polskimi oraz mają miejsce zamieszkania i miejsce zwykłego
pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 1103³. § 1. Sprawy o alimenty oraz sprawy o roszczenia związane
z ustaleniem pochodzenia dziecka należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy
powodem jest uprawniony, który ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego
pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 2. Sprawa o alimenty rozpoznawana łącznie ze sprawą małżeńską należy do
jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy do jurysdykcji krajowej należy sprawa
małżeńska.
§ 3. Sprawa o roszczenia związane z ustaleniem pochodzenia dziecka
rozpoznawana łącznie ze sprawą o ustalenie pochodzenia dziecka należy do
jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy do jurysdykcji krajowej należy sprawa
o ustalenie pochodzenia dziecka.

Art. 1103⁴. § 1. Sprawy z zakresu prawa pracy, w których pracownik jest
powodem, należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy praca zazwyczaj jest, była
lub miała być wykonywana w Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 2. Sprawy z powództwa pracownika dotyczące zapewnienia warunków
zatrudnienia zgodnie z ustawą z dnia 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników
w ramach świadczenia usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2206) należą do jurysdykcji
krajowej także wtedy, gdy pracownik jest albo był delegowany do pracy na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie będącym
członkiem Unii Europejskiej.
§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, gdy pracownik został skierowany do
pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez pracodawcę mającego siedzibę
w państwie niebędącym członkiem Unii Europejskiej.

Art. 1103⁵. § 1. Sprawy ze stosunku ubezpieczenia przeciwko
ubezpieczycielowi należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy:
1) powód ma miejsce zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej lub
2) istnieje jurysdykcja krajowa w sprawie przeciwko ubezpieczycielowi głównemu,
a pozwany ubezpieczyciel jest współubezpieczycielem, lub
3) zdarzenie wywołujące szkodę nastąpiło w Rzeczypospolitej Polskiej, a sprawa
dotyczy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenia
nieruchomości albo ubezpieczenia nieruchomości i ruchomości, gdy powstała na
nich szkoda wynikła z jednego zdarzenia.
§ 2. W sprawach, o których mowa w § 1, ubezpieczyciel jest traktowany jako
mający miejsce zamieszkania albo siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli ma
zakład lub oddział w Rzeczypospolitej Polskiej, a sprawa wynikła z działalności tego
zakładu lub oddziału.

Art. 1103⁶. § 1. Sprawy wynikające z umów, jeżeli powodem jest konsument,
należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy konsument ma miejsce zamieszkania
lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej i w Rzeczypospolitej
Polskiej podjął czynności niezbędne do zawarcia umowy.
§ 2. W sprawach, o których mowa w § 1, druga strona umowy z konsumentem
jest traktowana jak podmiot mający miejsce zamieszkania albo siedzibę
w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli ma zakład lub oddział w Rzeczypospolitej
Polskiej, a umowa z konsumentem została zawarta w ramach działalności zakładu lub
oddziału.

Art. 1103⁷. Sprawy rozpoznawane w procesie, inne niż wymienione
w art. 1103¹–1103⁶, należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy dotyczą:
1) zobowiązania wynikającego z czynności prawnej, które zostało wykonane albo
ma lub miało być wykonane w Rzeczypospolitej Polskiej;
2) zobowiązania niewynikającego z czynności prawnej, które powstało
w Rzeczypospolitej Polskiej;
3) działalności znajdującego się w Rzeczypospolitej Polskiej zakładu lub oddziału
pozwanego;
4) roszczenia o prawo majątkowe, a pozwany ma majątek w Rzeczypospolitej
Polskiej lub przysługują mu prawa majątkowe w Rzeczypospolitej Polskiej
o znacznej wartości w stosunku do wartości przedmiotu sporu;
5) przedmiotu sporu znajdującego się w Rzeczypospolitej Polskiej;
6) spadku po osobie, która w chwili śmierci miała miejsce zamieszkania lub miejsce
zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 1103⁸. § 1. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy o prawa
rzeczowe na nieruchomości i o posiadanie nieruchomości położonej
w Rzeczypospolitej Polskiej, jak również sprawy ze stosunku najmu, dzierżawy
i innych stosunków dotyczących używania takiej nieruchomości, z wyjątkiem spraw
o czynsz i inne należności związane z używaniem lub pobieraniem pożytków z takiej
nieruchomości.
§ 2. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą także sprawy niewymienione
w § 1 w zakresie, w którym rozstrzygnięcie dotyczy praw rzeczowych, posiadania lub
używania nieruchomości położonej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 1103⁹. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy o rozwiązanie
osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, jak również
o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwał ich organów, jeżeli osoba prawna
lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną ma siedzibę w Rzeczypospolitej
Polskiej.

Art. 1103¹⁰. § 1. Jeżeli do jurysdykcji krajowej należy sprawa z powództwa
głównego, jurysdykcja ta obejmuje również sprawę z powództwa wzajemnego.
§ 2. Jeżeli w sprawie występuje współuczestnictwo materialne, a jurysdykcja
krajowa istnieje w stosunku do jednego ze współuczestników, sprawa należy do
jurysdykcji krajowej w stosunku do wszystkich współuczestników.

Kodeks Postępowania Cywilnego art. 1103